گروه اقتصادی خبرگزاری «نسیم»: موضوع حق دسترسی در صنعت حمل و نقل ریلی همواره یکی از موضوعات مهمی بوده که توجه اهل فن در این صنعت را به خود معطوف ساخته است.

طبق توافق اولیه در سال 84 بین شرکت راه آهن و شرکت های حمل و نقل ریلی باری، حق دسترسی به شبکه ریلی 80 درصد بوده که بر این اساس، هر واگن هم از زمان تحویل بار، باید 300 کیلومتر در روز در مسیر ریلی، سیر داشته باشد.

پرسش اصلی اینجا است که اگر رقم سیر کمتر از عدد مذکور باشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟

در هر صورت دارندگان واگن های باری باید رقم 80 درصد مبلغ دریافتی را بابت حق دسترسی به شبکه و سهم لوکوموتیو بپردازند که این امر نتیجه ای جز متضرر شدن دارندگان واگن های باری به دنبال نخواهد داشت.

هر چند که به نظر می رسد تعیین این رقم، برای حق دسترسی رقم خوبی بوده اما برای دارندگان واگن حمل بار چندان دارای صرفه اقتصادی نیست.

احتمال دارد که دارندگان واگن باری با توجه به رشد تورم و افزایش قیمت واگن ها سود مورد نظر را از محل دارایی واگن کسب کنند اما این کسب سود مولد نبوده و هدف اصلی صنعت حمل و نقل ریلی هم جابجایی بار است.

فارغ از اینکه کاهش حق دسترسی، درآمد راه آهن کشور را دچار افت خواهد کرد ، باید پذیرفت که عواقب آن نیز افزایش وابستگی راه آهن به دولت و دست آخر وارد آمدن صدمه بدان خواهد بود.

بر اساس آمارها، میزان بهره وری ناوگان باری کشور درسال 2012 اتحادیه بین المللی راه اهن ها حدود 26 درصد بوده که این رقم در واقع حدود یک چهارم رقم بهره وری در دنیا است.

طبق آمار سالیان اخیر، 20 درصد از سهم حمل و نقل ریلی از جابجایی بار و مسافر کاهش یافته که بر این اساس 2.5 برنامه توسعه ای در صنعت حمل و نقل ریلی از دست رفته که مشخص شده سهم جابجایی مسافر توسط صنعت حمل ونقل ریلی بار به رقم 5 درصد کاهش یافته است.

برنامه پنجم توسعه اعلام می دارد که باید سهم صنعت حمل و نقل ریلی از جابحایی مسافر از 4 به رقم  18 درصد و سهم جابجایی بار هم از 7 به 30 درصد برسد.

با این اوصاف، راه حل درست برای افزایش سود دهی حمل بار با واگن و حل مشکل فعالان صنعت حمل ونقل ریلی، اضافه کردن متممی به قرارداد قبلی است تا از این رهگذر، با توجه به کاهش سیر واگن، رقم دسترسی به شبکه حمل ونقل ریلی سیال باشد.

درصورت تحقق چنین امری، میزان حق دسترسی متناسب با میزان سیر واگن از دارندگان واگن اخذ خواهد شد.

درحال حاضر صنعت حمل و نقل ریلی بیش از هر زمان دیگری نیازمند توسعه بوده که این مهم با افزایش رویکرد بهره وری ازتجهیزات موجود محقق می شود؛ همانگونه که در اقتصاد مقاومتی بر تحقق آن تاکید مکرر شده است.

عباس قربانعلی بیک، معاون سابق برنامه ریزی راه آهن