به گزارش «نود اقتصادی» محسن صفایی فراهانی مقام مقام وزیر اقتصاد دولت اصلاحات با انتقاد از سیاستهای خودکفایی اظهار کرد: بحث خودکفایی در ایران عمدتا بعد از انقلاب مطرح شد. پیش از اینکه این موضوع در ایران مطرح شود، در هند به عنوان یک سیاست بلندمدت مورد توجه بود. اوایل انقلاب، جایگزینی واردات به جای توسعه صادرات مطرح شد. یعنی به جای اینکه تولیدات صادراتمحور باشد، صنعت و کشاورزی آنچه که نیاز به وارد کردن باشد، تولید کنند.
وی افزود: علت هم این بود که اوایل انقلاب تفکرات چپ در ایران رشد کرد و میشود گفت وجه غالب تصمیمگیریهای کشور بود که نهایتا منجر به تعطیلی بانکها و بیمههای خصوصی و مصادره بسیاری از کارخانهها شد. هند هم تفکری مانند ایران در این زمینه داشت. ولی نه ما در ایران از این موضوع نتیجه مثبت گرفتیم و نه هند به نتیجه رسید. هند هم پس از دهه 80 میلادی این سیاست را کنار گذاشت و به دنبال توسعه صادرات رفت و میتوان گفت از همان زمان صنایع هند شکوفا شد و روند توسعه اقتصادی هند شکل گرفت.
قائم مقام وزیر اقتصاد دولت اصلاحات عنوان کرد: در دهههای اخیر به ظاهر سیاستگذاران از تفکرات چپ فاصله گرفتند، اما در عمل همان نگاه سابق همچنان بر اقتصاد ایران سایه سنگینی دارد و کماکان موضوع خودکفایی، و حمایت از تولید داخلی به هر قیمت حرف اول را میزند! اگر صادرات مشتقات نفتی را کنار بگذارید، میبینید حجم صادرات صنعتی ایران نسبت به سرمایهگذاریای که در صنایع کشور شده چقدر ناچیز است.
صفایی فراهانی بیان کرد: اتخاذ این سیاست به عقیده من ضررهای هنگفتی به اقتصاد ایران وارد کرد. محصولات ایران عموما با تکنولوژی کهنه تولید میشود و غیررقابتی است. نمونه بارز این زیان در صنعت خودرو که نسبت به بقیه صنایع، بیشترین سرمایهگذاری در آن اتفاق افتاده، دیده میشود. میتوان گفت بزرگترین واحدهای تولیدی خودروی خاورمیانه و شمال افریقا و آسیای میانه در ایران قرار دارد و بازار ایران هم بزرگترین بازار خودروی منطقه است. سالانه حدود یک میلیون دستگاه اتومبیل در ایران تولید میشود و حدود 5 درصد از نیاز داخلی نیز وارد میشود.
وی عنوان کرد: اگر به سال 58 و 59 بازگردید میبینید که بانکها ملی شدند، سرمایهها در اختیار دولت قرار گرفت، کارخانههای بزرگ مانند اتومبیل و فولاد دولتی شد، بیمهها در اختیار دولت قرار گرفتند. این فرآیندی بود که آن زمان آغاز شد، اما در ادامه راه تعطیل نشد. به ظاهر این نگرش کنار گذاشته شد؛ اما در عمل همچنان با همان روش اقتصاد ایران اداره میشود. درست است که دوباره به بانکهای خصوصی اجازه فعالیت داده شد اما در بازار مالی حق هیچگونه تحرک خاصی ندارند و مجبور هستند تمام نقطه نظرات و دستورهایی را که به آنها داده میشود رعایت کنند.
معاون وزیر اقتصاد دولت اصلاحات گفت: حتی درمورد ارائه تسهیلات دستوری باید نظر بانک مرکزی را عینا اجرا کنند. پالایشگاهها چند سال است که خصوصی شده است، اما نمیتوانند در میزان و قیمت محصولشان تغییری حاصل کنند و عملا شما شرایط گذشته را حاکم میبینید. در سراسر ایران نرخ فروش بنزین یکسان است و کیفیت آن در سراسر ایران مشابه است.
صفایی فراهانی بیان کرد: در دنیا اینطور نیست و برندهای مختلف کیفیت و قیمت متفاوتی در یک محصول یکسان مانند بنزین ارائه میکنند که منجر به رقابت و حفظ بازار توسط صاحبان صنایع میشود. در ایران همهچیز در ظاهر تغییر میکند! به ایجاد بازار رقابتی و بالا بردن توان مدیریت کشور توجهی ندارند. بهرهوری نیروی کار در طول 30 سال گذشته، سالانه 0.2 درصد رشد کرده، اما چین در همین زمان به رشد 7 درصدی رسیده است. این نشان میدهد که از سرمایهگذاری استفاده نمیشود، و نمیتوانند محصولات با ارزش افزوده بالا تولید کنند.
وی تصریح کرد: خودروسازی کره جنوبی و ایرانخودرو با هم کار را شروع کردند، اما میبینیم که هیوندا بازار جهان را فتح کرده است. باید نگاه مسئولان به تولید داخلی اصلاح شود. اگر نگاه به تولید داخلی جایگزین واردات باشد، صنعت کشور رشد نخواهد کرد. اما اگر به دنبال توسعه صادرات برویم این سرمایهگذاریها میتواند جایگزین نفت شود.