در حالی که فدرال رزرو با شدیدترین سیاست‌های انقباضی چند دهه اخیر به‌دنبال مهار تورم و تقویت دلار آمریکاست، قیمت طلا برخلاف انتظارات سنتی، صعودی باقی مانده است. این روند نشان می‌دهد که نبرد خزانه‌داری آمریکا با بازار طلا وارد مرحله‌ای جدیدی شده؛ جایی که اعتماد به دلار زیر سؤال رفته و طلای جهانی در حال بازتعریف جایگاه خود به‌عنوان ذخیره نهایی ارزش است.
سیاست تقویت دلار شکست خورده است؟
سیاست‌گذاران اقتصادی آمریکا طی دو سال گذشته سعی کرده‌اند با تکیه بر ابزارهای کلاسیک، یعنی افزایش نرخ بهره، فروش اوراق قرضه و ایجاد جذابیت برای نگهداری دلار، تورم داخلی را کنترل و ارزش دلار را در بازار جهانی حفظ کنند. با وجود این، روندهای بازار جهانی چیز دیگری می‌گویند. قیمت هر اونس طلا که در سال ۲۰۲۲ زیر ۱۹۰۰ دلار بود، در سال ۲۰۲۵ از مرز ۲۴۰۰ دلار عبور کرد و هنوز در سطوح بالا تثبیت شده است.این در حالی است که نرخ بهره فدرال رزرو در سطح ۵.۵ درصد باقی مانده و بانک‌های مرکزی جهان همچنان به انباشت طلا ادامه می‌دهند. این شکاف بین واقعیت بازار و اهداف سیاست‌گذار آمریکایی، سوالی مهم را پیش می‌کشد: آیا سیاست تقویت دلار شکست خورده است؟
طلای جهانی و فروپاشی الگوی کلاسیک سیاست پولی
بر اساس آموزه‌های رایج اقتصاد کلان، افزایش نرخ بهره باید منجر به کاهش قیمت طلا شود؛ چون طلا سود نمی‌دهد و نرخ بهره بالاتر فرصت سرمایه‌گذاری در دارایی‌های بهره‌دار را تقویت می‌کند. اما از نیمه دوم سال ۲۰۲۳، این رابطه سنتی دچار گسست شده است.حتی با تثبیت نرخ بهره در سطح بالا، طلا همچنان به رشد خود ادامه داده است.این موضوع به‌روشنی نشان می‌دهد که بازار جهانی طلا بیش از آنکه تابع متغیرهای اقتصادی متعارف باشد، به فاکتورهای ساختاری‌تری مثل اعتماد به نظام مالی آمریکا، پایداری بدهی عمومی و آینده دلار واکنش نشان می‌دهد.رشد ۱۶ درصدی بهای طلا در یک سال اخیر، نه یک اتفاق تکنیکی، بلکه واکنش بنیادین به بی‌اعتمادی به سیستم مالی ایالات متحده است.
ابزارهای خزانه‌داری آمریکا دیگر کارایی ندارند
وزارت خزانه‌داری آمریکا هم‌زمان با سیاست‌های فدرال رزرو، تلاش کرده تا با انتشار اوراق قرضه با نرخ سود بالا، جریان سرمایه را به‌سمت دلار هدایت کند.اما بدهی عمومی آمریکا که اکنون به بیش از ۳۴ تریلیون دلار رسیده، عملاً بازار را به این باور رسانده که توان بازپرداخت دولت ایالات متحده در بلندمدت با علامت سؤال مواجه است.فروش گسترده اوراق خزانه ممکن است در کوتاه‌مدت نرخ بهره را بالا نگه دارد، اما در عمل، با افزایش پایه بدهی دولت، انتظارات تورمی بلندمدت را تشدید می‌کند. همین تعارض میان ابزار و نتیجه، یکی از دلایل جهش تقاضای جهانی برای طلاست. به‌بیان روشن، بازارهای جهانی دیگر به وعده‌های خزانه‌داری آمریکا درباره مهار تورم اعتماد ندارند.
نقش بانک‌های مرکزی جهان و ظهور مقاومت مالی جهانی
یکی از تغییرات بنیادین در اقتصاد بین‌الملل در سال‌های اخیر، چرخش سیاست بانک‌های مرکزی بزرگ از نگهداری دلار به ذخیره‌سازی طلا بوده است.فقط در سال ۲۰۲۳، بانک‌های مرکزی جهان بیش از هر زمان دیگری در نیم‌قرن گذشته طلا خریدند. چین، هند، روسیه، ترکیه، ایران و حتی کشورهای کوچک‌تر از جمله مصر و قزاقستان، سیاست کاهش وابستگی به دلار و جایگزینی آن با طلا را آغاز کرده‌اند.این روند، نه‌تنها از منظر ذخایر ارزی اهمیت دارد، بلکه در واقع نشان‌دهنده تغییر ژئواکونومیک بزرگی است: ظهور نظم مالی چندقطبی که در آن طلا، نه دلار، بازیگر مرکزی است.
جنگ روایت‌ها: طلا به‌مثابه ابزار بی‌طرف اعتماد
در پس زمینه این تغییرات، جنگ روایت‌های اقتصادی نیز شکل گرفته است. ایالات متحده تلاش می‌کند با دستکاری داده‌ها و تنظیم انتظارات تورمی، روایت خود از مهار اقتصادی را تثبیت کند.اما طلا، برخلاف ارزهای ملی، هیچ‌گاه تابع روایات رسمی نیست؛ قیمت طلا تصویر واقعی نااطمینانی در اقتصاد جهانی را بازتاب می‌دهد.همین است که باوجود ثبات نرخ بهره، قیمت طلا افزایش می‌یابد؛ چون بازیگران بازار جهانی به روایت فدرال رزرو درباره آینده تورم و ثبات مالی اعتماد ندارند.این مسئله، اثربخشی سیاست‌های ارزی آمریکا را به‌شدت تضعیف کرده است.
فرصت بی‌نظیر ایران برای دور زدن تحریم‌ها
رامین فرهادی، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس در پاسخ بهداین پرسش که چرا طلا با وجود نرخ بهره بالا، همچنان در مسیر صعودی است؟ گفت: چون بازار به‌درستی تشخیص داده که افزایش نرخ بهره در آمریکا نمایشی بیش نیست. در واقع فدرال رزرو در تله بدهی گرفتار شده و نمی‌تواند برای مدت طولانی نرخ بهره را بالا نگه دارد. رشد قیمت طلا، واکنش به این بن‌بست ساختاری است.این کارشناس اقتصادی ادامه داد: روند دلارزدایی جدی شده است. کشورها دنبال تسویه با ارزهای محلی هستند و طلا هم جایگزین ارزی ذخیره‌ای شده. هنوز فروپاشی اتفاق نیفتاده، اما سرعت فرسایش سلطه دلار از هر زمان بیشتر است.وی افزود: اگر ایران هوشمندانه ذخایر طلای خود را افزایش دهد و از نظام تسویه غیردلاری در تجارت منطقه‌ای استفاده کند، می‌تواند از تضعیف دلار برای کاهش تحریم‌پذیری بهره ببرد. فرصت بزرگی در حال شکل‌گیری است، به‌شرطی که سیاست‌گذاران آن را دریابند.
پیروزی طلا در جنگ بی‌اعتمادی
در جهانی که بدهی آمریکا به مرز انفجار رسیده، اعتماد عمومی به سیاست‌گذاران مالی آمریکایی سست شده، و رقابت ژئوپلیتیکی بر سر کنترل ذخایر ارز و ارزش پول ملی بالا گرفته،طلا به‌عنوان دارایی بدون ریسک و بی‌طرف، بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است.طلا دیگر نه صرفاً یک دارایی برای دوران بحران، بلکه نماد بی‌اعتمادی به دلار و حتی جایگزین بالقوه آن است.اگر فدرال رزرو و خزانه‌داری آمریکا به همین مسیر ادامه دهند، طلا به‌جای دلار، مرجع اصلی ثبات ارزش در معاملات بین‌المللی خواهد شد.
فارس
