«نود اقتصادی»-علی غیاثیان کارشناس اقتصادی: بخش بزرگی از مشکلات اقتصادی کشور ناشی از عدم شفافیت است. بسیاری از شرکت های دولتی، خصوصی و خصولتی سعی می کنند تا جایی که امکان دارد عدم شفافیت را سرلوحه کار خود قرار دهند.
اما چرا این همه اصرار برای عدم شفافیت در کشور وجود دارد، جواب یک کلمه است؛ «تعارض منافع»!
تعارض منافع بزرگترین دلیل عدم شفافیت تمام بنگاه های اقتصادی کشور از بنگاه های خرد تا کلان، از خصوصی تا دولتی و خصولتی است.
البته در این روند، برخی مدیران علاقه دارند در سایه عدم شفافیت کارهای خود را پیش برده و منافع خود و هیئت مدیره را تا جایی که می توانند بر منافع شرکت در ارجحیت قرار دهند. به همین علت وضعیت بسیاری از شرکت های بزرگ غیرشفاف است و از همه مهم‌تر عملکرد این شرکت‌ها تحت نظارت دستگاه های نظارتی نیز قرار ندارد تا خطاها آنها به حداقل ممکن برسد.
حضور شرکت های متعدد در بورس علاوه بر آن که شفافیت را ایجاد کرده و از بار فساد شرکت ها کم می کند، باعث افزایش شناوری بازار سرمایه شده و در بلند مدت این بازار را به بازاری جذاب برای سرمایه گذاری تبدیل می کند.
راهکاری قابل توجه
به عنوان فردی که سال ها در هلدینگ های تخصصی مشغول بودم و مسائل و مشکلات آنها را از نزدیک لمس کرده ام معتقدم؛ در دسترس‌ترین و سریعترین راهکار ایجاد شفافیت در همه کشورها برای هلدینگ ها و شرکت های بزرگ حضور در بازار سرمایه است.
بازار سرمایه، در گام نخست، عملکرد شرکت را در دیدرس دستگاه های نظارتی، مردم و کارشناسان قرار می دهد.
همچنین، سهیم کردن مردم در منافع شرکت ها باعث حساسیت در عملکرد آنها شده و هر اقدام کلان در این شرکت ها باید همراه با جوابی قانع کننده برای سهامداران باشد.
علاوه بر آن گزارش های ماهانه، سه ماهه، ۶ ماهه و یک ساله به صورت مستمر در سامانه "کدال" بارگذاری می شود که باعث می شود مردم و سهامداران خرد و کلان وضعیت شرکت را به راحتی نظارت و بررسی کنند. البته سامانه کدال هنوز آن‌گونه که باید در انعکاس وقایع شرکت ها موفق نبوده و برای شفافیت عملکرد شرکت های فعال در بازار سرمایه باید این سامانه تقویت شده و شرکت ها ملزم باشند تا تمام وقایع مربوط به شرکت را در آن گزارش کنند، مراجع نظارتی هم علاوه بر حسابرسان سازمان بورس ، باید شرکت هایی وابسته به دانشگاه های معتبر کشور بوده که بتوانند اطلاعات شرکت ها در کدال را مورد ارزیابی قرار دهند.
تحقق این مهم عملکرد شرکت را با درصدی از شفافیت بالا در اختیار جمع کثیری از حسابرسان حرفه ای و تحلیلگران سازمان بورس قرار می دهد تا اگر شرکت، اطلاعات غلط را هم مبنا قرار دهد بتوان آن را شناسایی و ضعف های آن را عیان کرد.
بخش بزرگی از مشکلات کشور از عدم شفافیت می گذرد، بسیاری از شرکت های دولتی، خصوصی و خصولتی سعی می کنند تا هر جایی که می توانند عدم شفافیت را در صدر کار خود بگذارند.
حضور شرکت های متعدد در بورس علاوه بر آن که در بسیاری از جنبه ها ایجاد شفافیت می کند و از بار فساد شرکت ها می کاهد، باعث افزایش شناوری بازار سرمایه نیز شده و در بلند مدت این بازار را به بازاری جذاب برای سرمایه گذاری تبدیل می کند.
واکاوی برخی مشکلات
فعالان بازار سرمایه به خوبی می دانند یکی از مشکلات بزرگ بورس ایران عدم نقدشوندگی بسیاری از سهم هاست. بزرگترین علت این عامل نیز بورسی نبودن بسیاری از شرکت های بزرگ و کم بودن شناوری بازار سرمایه است.این در حالی است که دولت طی سال های اخیر با حرکت به سمت واگذاری سهام شرکت های بزرگ به مردم، زمینه بزرگتر شدن بازار را فراهم کرده است. تحت این شرایط، این بازار می تواند نقدینگی به مراتب بیشتر از وضع موجود را تحمل کند.در اهمیت شناوری پایین سهام همین بس که کم بودن شناوری در سال ۹۹ باعث حبابی شدن بورس و متضرر شدن بسیاری از سهم های بورسی شد.
تدبیر راهبردی
در پایان باید این نکته را یادآور شد که یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دولت سیزدهم، مالیات بر سفته بازی و عایدی سرمایه است که هدف آن جذب منابع برای بازار سرمایه و نرفتن نقدینگی به سمت فعالیت های سوداگرایانه است.دولت سیزدهم اگر بر این تصمیم مصمم است باید هم زمان شناوری بازار سرمایه را به شدت بالا برده تا وقایع سال ۹۹ و حبابی شدن بازار سرمایه اتفاق نیفتد. بر این اساس به نظر می آید دولت بتواند اهداف خود را اجرایی کند و در جهت شفافیت و گسترش بازار سرمایه گام بردارد، گسترش و توسعه بازار سرمایه نیاز فوری اقتصاد کشور به شمار می آید.
