علیرضا شجاعی معاون وزیر سابق صنعت، معدن و تجارت در گفتگو با «نود اقتصادی» در خصوص وضعیت تجارت خارجی شش ماهه کشور اظهار کرد: ما تا انتهای برنامه چهارم برای صادرات و واردات هدفگذاری داشتیم. آنجا مشخص می‌شد که به عنوان مثال تراز تجاری ما در سالهای برنامه چهارم باید چقدر باشد. در آن برنامه هیچگاه برای مثبت شدن تراز تجاری هدفگذاری نشده بود.
وی افزود: آن زمان براساس نیاز کشور تراز تجاری منفی 29 میلیارد دلار تعیین شده بود که در پایان برنامه چهارم هم این عدد حاصل شد. بنابراین آن زمان اصلا قرار نبود تراز تجاری مثبت شود. ارزشمند بودن تراز تجاری مثبت بستگی به این دارد که شما چه سیاستهایی را در ساختار خود در نظر گرفته باشید.
معاون وزیر سابق خاطرنشان کرد: نباید به هر طریقی به دنبال تراز تجاری مثبت باشیم. باید در عین افزایش حجم تجارت کشور صادرات از واردات پیشی بگیرد و تراز تجاری مثبت شود. به عنوان مثال اگر ما دو میلیارد دلار صادرات و یک میلیارد دلار واردات داشته باشیم تجاری ما مثبت می‌شود. ولی ممکن است کشور همسایه ما 199 میلیارد دلار صادرات داشته باشد و 200 میلیارد دلار واردات کند. در این حالت تراز تجاری آن کشور منفی می‌شود. آیا در این صورت می‌توان ادعا کرد که ما از آن کشور که 199 میلیارد دلار صادرات داشته عملکرد بهتری داشته‌ایم؟
دولت سال گذشته هدف گذاری صادراتی را دستکاری کرد
شجاعی عنوان کرد: تراز تجاری مثبتی که در سال 95 به دست آمد دو اشکال جدی داشت. اول اینکه هدف گذاری ما مشخص نبود. شاید در ظاهر هدفگذاری صادراتی تعیین شده بود که البته من روی آن تردید دارم، زیرا دولت در یک مقطعی از سال همه هدف گذاری‌ها را جا به جا کرد. شاید دولت می‌خواست کاری کند که در آخر سال هدف را محقق کرده باشد ولی ما به یکباره دیدیم که دولت در گزارشهای خود هدف گذاری صادراتی را چندین میلیارد دلار جا به جا کرد.
وی بیان کرد: کاهش واردات هم که پارسال اتفاق افتاد تاثیر زیادی روی تولید گذاشت. بنابراین نباید به تراز تجاری مثبت پارسال افتخار کرد و تراز تجاری منفی 3.3 میلیارد دلاری امثال را نکوهش کرد. با یک عدد ساده صادرات منهای واردات که تراز تجاری را نشان می‌دهد نباید در مورد تجارت خارجی کشور قضاوت کرد. نمی‌توان به این شکل تجارت خارجی کشور را تقبیح کرد یا به آن افتخار کرد.
گمرک جزئیات تجارت خارجی را اعلام نمی‌کند
معاون وزیر سابق صنعت با انتقاد از گمرک اظهار کرد: گمرک مدتهاست که جزئیات آمار تجارت خارجی را متتشر نمی کند و این نکته منفی است. آنها گزارش شش ماهه را در حد یک خبر و بسیار ناقص اعلام کرده‌اند. اعداد و ارقام را گزینشی و پراکنده اعلام کردند. هیچ تحلیلگر منصفی هم با توجه به وضعیت اعلام شاخصها نمی‌تواند آمارها را تحلیل کند.
شجاعی گفت: دولت هنوز هم هیچ دیپلماسی تجاری ندارد. در دوران ما لااقل یک برنامه استراتژیک برای صادرات نوشته شد. برای حضور در بازارهای هیچ کدام از گروههای کشورها مثل کشورهای اسلامی، کشورهای همسایه و یا کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برنامه ای نداریم. مانند گذشته در حال تجارت با یک سری از کشورهای شرق آسیا هستیم. میزان موفقیت بسته‌های صادراتی هم مشخص نیست و دولت تنها هر سال آن را تمدید می‌کند.
رشد واردات ربطی به افزایش قدرت خرید مردم ندارد
وی با رد اظهارات رئیس سازمان توسعه تجارت در خصوص رشد واردات به دلیل رشد اقتصادی و افزایش قدرت خرید مردم بیان کرد: رشد واردات هیچ ارتباطی با رشد اقتصادی و افزایش قدرت خرید مردم ندارد. به نظر می‌رسد ما در آینده با مشکل ارزی رو به رو شویم و یکی از دلایلی هم که قیمت ارز افزایش پیدا کرده همین کاهش میزان ذخایر ارزی است.
معاون وزیر سابق صنعت عنوان کرد: تنها عدد مثبتی که ما در گزارش شش ماهه داشتیم این بود که حجم تجارت مقداری بیشتر شده است. در همه شاخص های دیگر اعداد منفی بود. البته گمرک بعضی از شاخصها را هم یا کمرنگ کرده یا اعلام نکرده است.
سهم واردات کالاهای مصرفی به 25 درصد رسیده است
شجاعی با انتقاد از افزایش سهم واردات کالاهای مصرفی در آمار شش ماهه به «نود اقتصادی» بیان کرد: در بخش واردات قبلا سهم کالاهای مصرفی 15 درصد بود ولی در گزارشی که سازمان توسعه تجارت جدیدا منتشر کرده است این سهم به 20 تا 25 درصد افزایش یافته است. اگر رشد اقتصادی دلیل اصلی افزایش واردات بود باید واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای که مواد اولیه تولید است افزایش می یافت نه این که سهم واردات کالاهای مصرفی افزایش پیدا کند. ما در چند سال اخیر بدترین دوران تجارت خارجی را تجربه کردیم.
وی بیان کرد: رونق اقتصادی را صادرات کالاهایی مثل میعانات گازی و مواد پتروشیمی نشان نمی‌دهد و اگر در بخش سایر کالاها افزایش صادرات داشته باشیم شاهد رونق اقتصادی خواهیم بود. چند سال است که صادرات صنعتی ما منفی است و صادرات بخش کشاورزی هم بعد از مدتی کوتاهی افزایش دوباره کاهش یافته است. صادرات کالایی مثل فرش هم که در چند ماه اخیر افزایش یافته نمی‌تواند تاثیر زیادی روی صادرات غیر نفتی بگذارد. اگر همین روال ادامه پیدا کند واردات همچنان افزایش پیدا خواهد کرد.
