به گزارش «نسیم آنلاین» پدیده قاچاق که در سال‌های اخیر در کشور معضلات جدی به همراه داشته است، همچنان یکی از دردسرهای اصلی برای دولت، تولیدکنندگان و حتی در مواردی خود مصرف‌کنندگان کالای قاچاق است. دولت و ستاد مبارزه با قاچاق کالا در سال‌های اخیر، تلاش کرده‌اند تا با طرح‌ها و راهکارهای گوناگون، جلو این پدیده را بگیرند، ولی تا کنون این معضل همچنان پا بر جا باقی مانده است. همچنین سردرگمی سیاست‌های دولت در این میان، عامل اصلی تداوم قاچاق کالاست. احمد پورفلاح، رئیس اتاق مشترک ایران و ایتالیا می‌گوید: «تنها راه جلوگیری از ورود کالای قاچاق این است که تا حدودی از انحصاری عمل کردن و تعرفه بالای واردات خودداری شود. مورد دیگر آنکه با برداشتن فشار از روی دوش تولیدکنندگان داخلی، به ویژه آنهایی که محصولات مشابه تولید می‌کنند، تا حد زیادی به کاهش قاچاق کمک می‌کند.»
یکی از معضلات اصلی که در چند وقت اخیر گریبانگیر کشور شده است، مربوط به بحث قاچاق و گسترش آن در کشور است. دلیل شیوع این معضل چیست؟
در حوزه مبارزه با قاچاق مسئولان به‌صورت مداوم و مستمر عمل نکرده‌اند، درحالی که این موضوع نیاز به پیگیری‌های مداوم و شدت عمل‌های صریح دارد. قاچاق یک بحث چندبعدی است و از حوزه اختیار یک سازمان، بخش و شهر خارج است. متاسفانه دولت برای تولیدکننده داخلی یا عرضه‌کننده داخلی بها و ارزش لازم را قائل نیست. زمانی که برای وارد کننده تعرفه‌های سنگینی تعریف می‌کنیم و دیوار بلند بر سر راهش قرار می‌دهیم، یا برای تولیدکننده داخلی عوارض سنگین مشخص می‌کنیم که در نهایت منجر به بالا رفتن قیمت تمام شده‌اش می‌شود، در عمل یک فضای غیر رقابتی به وجود می‌آید و این در حالی است که صادرکننده می‌تواند حتی از کانال‌های رسمی کالای قاچاق وارد شود و با قیمت مناسب‌تر عرضه کند و بازار تولیدکننده داخلی را تحت شعاع قرار دهد. با وجود چنین شرایطی افرادی هم وجود دارند که نگرانی پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، ۲۵ درصد مالیات قانونی، رد شدن هزینه‌های قانونی و بیمه کارکنانش را ندارند، بنابراین طبیعی است که رغبت و تمایل به وارد کردن جنس به صورت قاچاق افزایش یابد.
طرح شبنم یا شبکه بازرسی و نظارت مردمی با نیت استفاده از حضور مردم در عرصه بازرسی طراحی شده است تا باعث ایجاد شفافیت در مبادلات اقتصادی شود. این طرح به چه میزان در رسیدن به اهدافش موفق عمل کرده است؟
طرح شبنم طرح ناموفقی شد و در عمل به نتیجه‌ای نرسید. قرار بر آن بود تا کنترل در کانال‌های مصرف صورت بگیرد و اگر جنس قاچاقی در فروشگاه توزیع کننده وجود داشت، مصرف کننده آن را خریداری نکند. راه شناسایی جنس رسمی و قاچاق هم پروانه ثبت یا طرح شبنم تعریف شده بود که اگر مصرف کنندگان و خریداران با توجه به وجود پروانه ثبت و طرح شبنم بر روی کالا خرید خود را انجام می‌دادند، در نهایت معضل قاچاق به صورت پلکانی با کاهش روبه رو می‌شد. اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد و با توزیع لیبل‌های مخفی و فله‌ای شبنم در فروشگاه‌ها تا حدودی هم فساد به وجود آمد.
راهکارهای موثر برای جلوگیری از افزایش قاچاق در کشور چیست؟ چگونه می‌توان این معضل اقتصادی را ریشه‌کن کرد؟
به نظر من تنها راه جلوگیری از ورود کالای قاچاق این است که تا حدودی از انحصاری عمل کردن و تعرفه بالای واردات خودداری شود. مورد دیگر آنکه با برداشتن فشار از روی تولیدکنندگان داخلی به ویژه آنهایی که محصولات مشابه تولید می‌کنند حمایت شود تا بتوانند جنس تولید شده خود را با قیمت مطلوب و مناسب توزیع کنند و وارد کردن کالای قاچاق از کشورهای دیگر برایشان صرفه‌ای نداشته باشد. مورد سوم در راستای جلوگیری از ورود کالای قاچاق بحث فرهنگی و فرهنگسازی است که باید سازما‌ن‌ها و نهادهای مسئول روی مردم سرمایه‌گذاری بیشتری در این مورد انجام دهند. این فرهنگسازی حتی می‌تواند از سطوح دبستان شروع شده و به کودکان آموزش داده شود تا از محصولات داخلی حمایت کنند و از کانال‌هایی که جنس غیرمجاز وارد می‌شود خریداری نکنند. بسیاری از مراکز توزیع کالای قاچاق مشخص هستند. هیچ زمانی یک فروشگاه شناخته شده، معروف و شناسنامه دار خود را آلوده به جنس قاچاق نمی‌کند. گاهی اوقات بیشتر اجناس قاچاق از کانال‌های مجازی توزیع می‌شود و هیچ رد و اثری از خود به جای نمی‌گذارد. افرادی که اقدام به چنین کاری می‌کنند، علاوه بر اینکه مالیاتی پرداخت نمی‌کنند، می‌توانند محصولات خود را با قیمت تمام‌شده پایین عرضه و توزیع کنند.
در بحث جلوگیری از وارد شدن کالای قاچاق به کشور چه کسانی مسئولان اصلی رسیدگی به این موضوع هستند؟
واقعیت امر این است که تنها نباید از دولت و نیروی انتظامی انتظار داشته باشیم که بتواند جلو این حجم از واردات و مرزهای گسترده با این گمرکات را بگیرد، زیرا کنترل کالاهای ورودی که در برخی از گمرکات به صورت غیر رسمی وارد می‌شود واقعا کار راحتی نیست که بخواهیم به وسیله نیروهای پلیس و انتظامی با این مساله مقابله کنیم. باید قوانینی لازم‌الاجرا برای حمایت از تولید داخلی و وارد کردن قانونی کالا باشد و در کنار آن فرهنگسازی هم صورت بگیرد تا مردم تن به خرید جنس قاچاق، ولو با ۱۰ تا ۱۵ درصد قیمت پایین‌تر ندهند.
برخی از کارشناسان و مسئولان در این مدت صحبت‌هایی در رابطه با وجود مافیا در بحث قاچاق کرده‌اند. آیا این موضوع صحت دارد؟ چرا همیشه در رابطه با این موضوع فقط کلی گویی می‌شود ؟ چرا افشاگری‌ها کامل صورت نمی‌گیرد؟
تردیدی در این موضوع که وارد کنندگان قاچاق یک شبکه هستند، وجود ندارد. به طور مسلم یک دانش‌آموز دبیرستان کالای قاچاق وارد نمی‌کند. یک شبکه وجود دارد که دست به دست هم جنسی را وارد کشور می‌کنند و در شهرهای بزرگ و پایتخت توزیع می‌کنند. اگر بحث مافیا هم مطرح نباشد، حداقل یک شبکه قرص و محکم و گاهی اوقات به هم پیوسته وجود دارد. بسیار هم دیده شده که برای یک جنس به طور مرتب یک کانال تعریف می‌شود و پس از توزیع متوقف می‌شود. سپس محصولی دیگر و کانالی دیگر و از مسیری دیگر.
مهم‌ترین مبادی ورود کالای قاچاق به ایران کدام هستند؟
مبادی بدون در و دروازه بسیاری وجود دارد. مرزهای بلند داریم. گمرکات مرزی داریم که همه اینها کانال‌هایی است که می‌تواند مبادی ورودی جنس‌های بدون پروانه و بدون پرداخت عوارض باشد. در عمل رقم‌ها را تا ۲۰ میلیارد دلار واردات قاچاق ارزیابی می‌کنند. اگرمجموع واردات کشور را حدود ۴۵ میلیارد ارزیابی شود، این بدان معنی است که ۵۰ درصد واردات ما از طریق غیر رسمی و قاچاق وارد می‌شود که بسار خطرناک است و در نهایت موجب ناامیدی و بی انگیزگی در بخش سالم اقتصاد می‌شود.
مناطق آزاد در ورود کالاهای قاچاق چقدر موثرند؟
قاعدتا در مناطق آزاد تا حدودی معیار، ضابطه و محدودیت‌هایی برای وارد نشدن جنس و کالا به صورت کلان و فله‌ای وجود دارد، مگر اینکه افرادی حضور داشته باشند که از آن حد و حدود تجاوز کنند و جنس را فراتر از میزان مقرر وارد کنند. اما این امر دلیل نمی‌شود که مناطق آزاد را زیر سوال برد. تمام دنیا و کشورهایی که به سمت اقتصاد و بازار آزاد می‌روند مناطق آزاد را پذیرفته‌اند. ممکن است درصدی از واردات کالای قاچاق از این کانال‌ها جذب داخل شده باشد، اما باید به این نکته توجه کرد که نباید ازهر پدیده خوب بهره‌برداری نامناسب داشته باشیم.
