گروه اقتصادی خبرگزاری «نسیم»: در حالی که با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید همه فکر می کردند، که وضعیت دیپلماسی تجاری ایران در جایگاه ممتازی قرار بگیرد، اما هر روز شواهد مختلف نشان از عکس این وضعیت را دارد. بررسی تحلیلی تجارت خارجی ایران در بهار امسال نشان می دهد که حجم تجارت خارجی کشور در مقایسه با سال گذشته 12.6 درصد کاهش یافته است.
یکی از کلیدی ترین شعارهای رئیس دولت یازدهم و همکارانش که بارها و بارها بر آن تاکید کرده اند، تعامل سازنده با جهان بوده که پیش از انتخابات و پس از آن، به دفعات بیان شده است.
حال بعد از گذشت 2 سال از بیان این شعارها، این موضوع از چند منظر قابل واکاوی تحلیلی است که یکی از آنها دیپلماسی تجاری کشور در دولت یازدهم بوده و اینکه آیا تعامل سازنده با جهان در این زمینه تاثیر داشته است یا خیر.
بر اساس گزارش گمرک ایران در سه ماهه اول سال‌جاری حجم تجارت خارجی ایران به 21 میلیارد و 214 میلیون دلار رسید که 10 میلیارد و 867 میلیون دلار انواع کالا از ایران به سایر کشورها صادر و در مقابل 10 میلیارد و 347 میلیون دلار نیز وارد کشور شده است. این در حالی است که صادرات کشورمان 9 و 96 صدم درصد(9.96) و واردات نیز 15 و 48 صدم درصد (15.48)کاهش داشته است. بر همین اساس با یک محاسبه ساده می توان دریافت که حجم تجارت خارجی ایران که ماحصل جمع صادرات و واردات است طی سه ماهه نخست سال گذشته 24 میلیارد و 271 میلیون دلار بوده است. مقایسه این مقدار با سال جاری حکایت از کاهش 12و6 دهم درصدی (12.6) میزان مبادلات تجاری غیرنفتی ایران با دنیا دارد.
همین اتفاق در دو ماهه نخست امسال هم رخ داده و کشور شاهد کاهش حدود 8 درصدی تجارت با دنیا بود. اصولا کاهش حجم تجارت و کم شدن سهم ایران از رودخانه شتابان تجارت دنیا از یک سو و محدود شدن حجم بالایی از مبادلات تجارت خارجی کشور به چند کشور خاص به لحاظ استراتژیک می تواند بسیار نگران کننده باشد.
در حالی که دولت مدام از حضور هیات های خارجی اقتصادی و در صف ایستادن آنها برای همکاری با ایران سخن می گوید لیکن اعداد و ارقام و آمارها چیز دیگری را نشان می دهد. همچنین تغییر محسوسی در شرکای تجاری رخ نداده است.
رئیس جمهور در فروردین ماه سال جاری و پس از بیانیه مشترک لوزان در یک گفت‌وگوی زنده تلویزیونی با بیان اینکه دولت متعهد است موانع کسب و کار را برطرف کند و امروز گام جدیدی برای رفع موانع در ارتباطات خارجی برداشته است، می گوید که دولت دستش را به سوی فعالان اقتصادی و همه ملت ایران دراز می‌کند، زیرا ما امروز بیش از گذشته به رونق اقتصادی، اشتغال جوانان و توسعه صادرات غیرنفتی نیازمندیم و اگر این اتفاقات رخ دهد مردم ما شاهد بهبود زندگی مادی و معنوی خود خواهند بود.
حجت‌الاسلام حسن روحانی در سفر استانی خود به گیلان نیز با بیان اینکه در عرصه اقتصاد به دنبال حفظ ثبات اقتصادی در کشور هستیم، اعلام می کند که به دنبال رفع موانع سرمایه‌گذاری و رونق تولید است و در صدد آنکه صادرات غیرنفتی را افزایش دهد و به دنبال تعامل بهتر در زمینه اقتصاد با دنیا است.
هر چند رئیس دولت یازدهم در حاشیه آخرین نشست هیات دولت در سال 93 نیز اعلام کرد که در زمینه رابطه با همسایگان نسبت به سال گذشته وضعیت بهتری داشتیم و در برنامه‌ریزی اقتصادی حجم تجارت و روابط اقتصادی ایران به دو برابر افزایش پیدا کرده لیکن به نظر می رسد در عمل اتفاق چندانی رخ نداده است. جمع بندی آنکه دولت به این حوزه مهم توجه چندانی نداشته و یا بسیاری از وقت و انرژی خود را در سیاست خارجی برای مذاکرات هسته‌ای خرج کرده است شاید با این تصور که در صورت توافق با گروه 1+5 سایر مشکلات حل خواهد شد. و یا آنکه تدابیر اتخاذ شده دولت در حوزه تجارت خارجی ناکارآمد بوده است و نیاز به بازنگری جدی در دیپلماسی تجاری خود و تدوین یک برنامه راهبردی در این زمینه دارد.
نکته جالب اینجاست که همچنان مشتریان مبادلات تجاری ایران همان کشورهایی هستند که در دولت قبل با ایران تعاملات تجاری داشتند و هنوز پای مشتریان جدید از جمله مشتریان غربی به بازار مبادلات تجاری کشور باز نشده است؟ باید دید دولتمردان یازدهم که برای حل مشکلات تجاری کشور دو سال باقی مانده بالاخره برنامه خود را عملیاتی می کنند یا خیر؟
