جمشید پژویان عضو هیات علمی دانشگاه علامه و رئیس سابق شورای رقابت در گفتگوی تفصیلی با «نسیم» با نقد این ایده که " نمی شود کشور را با وجود تحریم ها اداره کرد؟ " اظهار کرد: باید این سوال را پرسید که چرا نمی شود کشور را با وجود تحریم ها اداره کرد، زیرا با یک حساب ساده می توان اثبات کرد که کشور با وجود تحریم ها هم قابل اداره شدن است.

وی با اشاره به سهم بالای مالیات در درآمد دولت های دنیا بیان کرد: با بررسی درآمد مالیاتی کشورهای دنیا و حتی برخی از کشورهای نفت خیز حاشیه خلیج فارس در می یابیم که سهم مالیات در درآمد آن کشورها شرایطی را فراهم کرده است که احتیاجی به درآمدهای نفتی ندارند.

این اقتصاددان گفت: متوسط درآمد مالیاتی در دنیا حدود 30 درصد تولید ناخالص ملی بوده ولی در کشور ما متوسط درآمد مالیاتی زیر 10 درصد است، بنابراین با این درآمد مالیاتی معلوم است که باید بگوییم بدون لغو تحریمها کشور را اداره کنیم. وی اضافه کرد: الان در همه جای دنیا با درآمد مالیاتی کشورها را مدیریت میکنند و مطمئنا باشید اگر ساختارهای مالیاتی را اصلاح کنید به راحتی میتوان کشور را حتی با فرض تداوم تحریمها اداره کرد.

متوسط درآمد مالیاتی 20 درصد تولید ناخالص ملی شود، بدون نفت کشور را اداره می کنیم

پژویان خاطرنشان کرد: اگر به ترکیب بودجه نگاه کنیم، با رساندن درآمد مالیاتی به 20 درصد تولید ناخالص ملی، به راحتی می توانیم کشور را اداره کنیم و همه منابع مورد نیاز دولت هم تامین خواهد شد، اما لازمه آن این است که ما بتوانیم از ثروتمندان جامعه مالیات بگیریم.

وی با انتقاد از قدرت برخی از ثروتمندان جامعه عنوان کرد: به نظر می رسد قدرت برخی از ثروتمندان در جامعه بسیار زیاد است، زیرا قانونی که می توان به وسیله آن از ثروتمندان مالیات بگیریم که همان قانون مالیات بر پایه درآمد است، سال 80  از قانون بیرون آورده شد!

رئیس سابق شورای رقابت گفت: با وجود این که دو سال قبل در دولت گذشته این مسئله بار دیگر وارد قانون اصلاح نظام مالیاتی شده و به مجلس هم رفته بود، با روی کار آمدن دولت یازدهم، دولتمردان بار دیگر این ماده را از قانون بیرون آوردند.

پژویان بر همین اساس تصریح کرد: این نشان دهنده قدرت امثال جمشید پژویان هایی است که دوست ندارند که کسی از میزان و منبع درآمد آن ها اطلاع داشته باشد.

با تداوم تحریم های، به موجودی بیچاره تبدیل نمی شویم

وی با انتقاد از کسانی که وانمود می کنند با برداشته شدن تحریم ها بیچاره می شویم به نسیم گفت: مگر می شود در صورت برداشته نشدن تحریم ها بیچاره شویم؟ بیچاره شدن ربطی به برداشته شدن یا نشدن تحریم ها ندارد، زیرا اگر اقتصادمان را کارآمد کنیم یعنی بتوانیم تخصیص بهینه منابع را در اقتصاد به اجرا بگذاریم با وجود تداوم تحریم های فعلی هم مشکلی نخواهیم داشت.

این عضو هیات علمی دانشگاه علامه، بالا بردن بازده بخش صنعت را مسئله ای مهم در اقتصاد کشور دانست و بیان کرد: باید بازده بخش صنعت را از طریق بالا بردن بهره وری عامل کار و سرمایه بالا ببریم که بالا بردن بهره وری هم راهکار دارد و کار چندان دشواری نیست و ربطی به تحریم ندارد.

پژویان، اقتصاددانان اطراف دولت را افرادی فاقد عملگرایی دانست و تاکید کرد: ما نیاز به یک گروه اقتصاددان متخصص بخش عمومی داریم، نه کسانی که فقط حرف می زنند، زیرا تا دلتان بخواهد در مملکت ما از این افراد زیاد هستند.

وی گفت: کسانی باید به دولت مشاوره بدهند که اصطلاحا دستشان در کار باشد و بدانند که اقتصاد واقعا چه مقوله ای است، آن باید مولفه های اقتصادی را با تمام وجود لمس کرده باشند و این اقتصاددانان باید نقشه راهی را طراحی کنند که اجرای آن، اقتصاد ما را کارآمد و مقاوم می کند.

رئیس سابق شورای رقابت بر همین اساس بیان کرد: در این صورت ما کمترین صدمه را از تحریم ها متحمل می شویم ، اما با شرایط موجود که اقتصاد ما ناکارآمد ، بازارهای ما انحصاری و بخش صنعت ما ناکارآمد است به شکلی که تولیدات با کیفیت پایین و قیمت بالا به بازار عرضه میشود، طبیعی است که اقتصاد ما در برابر تحریم ها بسیار آسیب پذیر خواهد بود.

پژویان با اشاره به ادعای دولتمردان در خصوص کمبود منابع تصریح کرد: در بحث کمبود منابع بیشتر کمبود منابع دولت مطرح است زیرا  مملکت ما از نظر منابع طبیعی و ثروت انسانی در سطح خوب و بالایی قرار دارد و متاسفانه هیچ کدام از دولت ها نتوانسته اند از این مزیت ها استفاده کنند.

رئیس سابق شورای رقابت افزود: کمبود منابعی که امروز دولت ادعا می کند از سال آخر دولت قبلی اتفاق افتاد و تحریم باعث شد که فروش نفت کاهش پیدا کند، بنابراین منابع دولت هم کم شد.

پژویان ادامه داد: گرچه مذاکرات باعث شد قدری از این منابع، فریز و یا آزاد شوند مثلا این که ما بتوانیم بازهم مثل گذشته مواد پتروشیمی فروخته و یا کمی نفت بیشتری بفروشیم ولی به هر حال کمبود منابع هست.

وی با انتقاد از اتکای بیش از حد اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی گفت: اتکای ما به در آمدنفتی که چندین دهه اخیر رخ داده است، خود به خود منابع دولت را در مقابل نوسانات نفت چه در حوزه قیمت و چه در حوزه فروش آسیب پذیر می کند.

دید دولت به اقتصاد کوتاه نگرانه است

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: این منابع مالیاتی هستند که باید یک منبع مطمئن و دائمی برای دولت باشند همانطوری که برای بقیه دولت های دنیا نیز به همین شکل است،  ولی متاسفانه به دلایل مختلف در کشور ما به این موضوع توجه نشده که دلیل آن کوتاه نگری است که در دولت ها وجود دارد.

پژویان تصریح کرد: همه دولت های دنیا کوتاه نظر هستند ولی در جاهای دیگر دنیا مجلس و احزاب از یک طرف و خصوصا رسانه ها از طرف دیگر، مانع صدمه زدن دید کوتاه مدت دولت در اقتصاد به برنامه بلند مدت اقتصاد کشور می شوند.

پژویان با اشاره به لزوم تخصیص درست منابع در کشور عنوان کرد: معنای تخصیص درست منابع این است که ما بتوانیم منابعامان را از مواد معدنی گرفته تا نیروی انسانی و کالاهای واسطه ای به بهترین نحو، تخصیص دهیم به طوری که کارآیی داشته باشند.

تخصیص بهینه درآمد برای دولت یعنی کسب درآمدهای مالیاتی

وی گفت: تخصیص درست منابع یک بحث مستقل از ابزار سیاست گذاری است و ما هیچ وقت به آن توجه نکرده و در انجام آن موفق نبوده ایم، بنابراین بدون شک این کار باید در اولویت دولت باشد ولی مسئله ای که امروز دولتمردان مطرح می کنند در خصوص کسب منابع برای دولت است.

این اقتصاددان با بیان این مطلب که " تخصیص بهینه درآمد برای دولت یعنی کسب درآمدهای مالیاتی " خاطرنشان کرد: در واقع باید به نحوی از ترکیب پایه های مالیاتی، مالیات گرفته شود که کمترین هزینه را برای جامعه داشته و بهترین توزیع را هم در کنار کاهش عدم کارآیی از آن ببینیم.

پژویان گفت: تنظیم نقشه راه برای اصلاح نظام مالیاتی کشور را باید عده ای از متخصصین اقتصاد مالیات نه فقط اقتصاددان بلکه اقتصاددان بخش عمومی و مالیات طراحی کنند که دولت در حال حاضر چنین افرادی را ندارد.

گفتگو از مهدی کاشی پزها