«نود اقتصادی»- افت شدید و معنادار حجم مبادلات تجاری بین ایران با کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در سال 97؛ حجم تجاری ایران با 9 عضو سازمان همکاریهای اقتصادی در سال گذشته با ریزشی محسوس به رقم ده میلیارد و 898 میلیون دلار رسیده است.
رقم حجم مبادلات تجاری ایران با اعضای سازمان همکاریهای اقتصادی اکو، در سال ما قبل از آن، یعنی در سال 96 چیزی در حدود 12 میلیارد و 755 میلیون دلار بوده است.
سازمان همکاری اقتصادی اکو، یک سازمان منطقه ای بین دولتی بوده که در سال 1985 از سوی ایران، پاکستان و ترکیه با هدف پیشبرد همکاریهای اقتصادی و فنی بین کشورهای مذکور راه اندازی شد.
در سال 1992 سازمان مورد اشاره، هفت کشور جدید را به عضویت در خود پذیرفت که این کشورها شامل افغانستان، آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان است.
واقعیت این است که افت حدود دو میلیارد دلاری حجم مبادلات تجاری ایران با اعضای این سازمان، در سال‌های اخیرتا حدی بی سابقه بوده زیرا از سال 88 تا اکنون، روند حجم مبادلات تجاری بین ایران با 9 کشور عضو، با وجود برخی نوسانات عمدتا افزایشی بوده تا کاهشی!
از قرار معلوم، شیب مبادلات تجاری ایران با سایر اعضای سازمان اکو از رقم پنج میلیارد و 600 میلیون دلار در سال 88 سرعت گرفته و در سال‌های بعدتر، یعنی در سال 89 به رقم 9 میلیارد دلار، در سال 90 به رقم 9 میلیارد و 799 میلیون دلار و درسال 91 هم به رقم چشمگیر 12 میلیارد و207 میلیون دلار رسیده است.
بعد ازآن اما، حجم مبادلات تجاری ایران با 9 عضو این سازمان اقتصادی منطقه ای،با افتی محسوس درسال 92 به رقم 11 میلیارد و 239 میلیون دلار رسیده اما دوباره با افزایشی اندک در سال 93 به 12 میلیارد دلار و سپس با یک عقب گرد کاهشی به رقم 11 میلیارد و 773 میلیون دلار در سال 94 رسیده و در سال 95 هم حجم مبادلات به رقم 11 میلیارد و 167 میلیون دلار بالغ شده اما در ایستگاه پایانی رقم مبادلات در سال 96 به رقم 12 میلیارد و 755 میلیون دلار رسیده است.
در همه این سال ها یک چیز به خوبی روشن بوده که وجود نوسانات در مبادلات تجاری ایران با 9 عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو،دررفت و برگشت بوده و از یک مقطع زمانی، رشدی قابل توجه درحجم معاملات به چشم نمی خورد.!
به عبارتی ساده تر،حجم مبادلات تجاری ایران با 9 عضو سازمان اکو،درسالیان اخیر گاه وبیگاه با رشدی اندک مواجه بوده اما به ناگه در سال 97 در سراشیبی تندی قرار گرفته وحدود دو میلیارد دلار از حجم آن فرو ریخته است.
از آن گذشته،سهم عمده این کاهش های تجاری بین ایران و سایر اعضاء درسال 97 مربوط به کشورهایی چون ترکیه، قزاقستان، تاجیکستان و ترکمنستان بوده است.
گفته می شود که مجموع تجارت داخلی اکو بین 8 تا 10 درصد از کل تجارت اعضای اکو بوده که سهم تجارت بین ایران و ترکیه همواره بیشترین رقم را به خود اختصاص داده است.
بدون شک، این رقم مبادلات تجاری بین ایران و سایر اعضاء، بسیار با ظرفیت‌های تجاری منطقه ناسازگار است.
انتظار می رود که دستکم نیمی از تجارت کشورهای عضو با اعضای درون سازمان صورت پذیرد،موضوعی که تا اکنون رنگ واقعیت به خود نگرفته است.!
سازمان همکاری اقتصادی اکو در حال حاضربا معضلات زیادی درحوزه های زیست محیطی و اقتصادی دست و پنجه نرم می کند.
دست اندرکاران امر، عوامل مختلفی را در راستای عدم تحقق چنین امری دخیل می دانند که از جمله آنها می توان به اجرایی نشدن موافقتنامه تجاری اکو،مشکلات مربوط به روادید، عدم توسعه مناسب زیرساخت ها و نهادهای تجاری بخش خصوصی در کشورهای آسیای میانه، فقدان قوانین حمایتی مناسب در برخی از کشورهای عضو و نبود اعتماد لازم به نهادهای تصمیم گیری در برخی کشورهای عضو اشاره داشت.
"امیرپسنده پور"، معاون مدیرکل بین‌الملل مجمع تشخیص مصحلت نظام گفته است که نگاهی به فهرست کشورهای عضواز جمله جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان وحتی ازبکستان نشان می‌دهد که هیچیک از این کشورها به هدف اولیه یعنی توسعه اقتصادی پایدار نرسیدند و سازمان اکو هرگز نتوانست به نقش بزرگی در رشد تجارت جهانی دست پیدا کند.
به گفته او، در رابطه با برداشته شدن موانع تجاری بین اعضای این سازمان هم موفقیت چشمگیری رخ نداده و اکو تاکنون سازمان موفقی نبوده بنابراین ،بعید است که تغییری شگرف در وضعیت کنونی اکو به وجود آید و ادامه داده که ایران با هیچیک از اعضای مهم این سازمان یعنی پاکستان، ترکیه و جمهوری آذربایجان اتحاد استراتژیک ندارد.
