«نود اقتصادی»: دیروز دلار از 4660 تومان گذشت تا رکورد جدیدی در افزایش قیمت ارز در تاریخ اقتصاد کشور ثبت شود. از اوایل مرداد ماه تا امروز دلار روند افزایش قیمت خود را آغاز کرده و از رقم 3700 تومان به نزدیک 4700 تومان رسیده است. در این میان مسئولان دولت و بانک مرکزی همه چیز را طبیعی و عادی جلوه می‌دهند و تاکید دارند که گرانی دلار طبیعی است و مشکلی ایجاد نشده است. اما نوسانات شدید قیمت ارز مردم و فعالان اقتصادی را نگران کرده است. تاثیر روانی افزایش قیمت ارز روی قیمت کالاهای مورد نیاز مردم از یکی دو ماه پیش آغاز شده و هنوز ادامه دارد و احتمالا تا چند هفته دیگر تاثیر نهایی آن هم روی قیمت کالاها مشخص می‌شود. فعالان اقتصادی هم از عدم ثبات در بازار گلایه دارند و صدای بازرگانان شاخصی مثل اسدالله عسگراولادی و یا علامیرمحمد صادقی هم درآمده است. کارشناسان اقتصادی عوامل مختلفی مانند کاهش منابع ارزی، تلاش دولت برای جبران کسری بودجه، کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی و ضعف بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز را از مهم‌ترین دلایل گرانی این روزهای دلار تصور می‌کنند. «نود اقتصادی» به همین مناسبت به سراغ 10 اقتصاددان رفته و نظر آنها را در این زمینه جویا شده‌اند در زیر می‌آید:
بانک مرکزی مقصر است
دکتر بیژن عبدی اقتصاددان در همین زمینه به «نود اقتصادی» گفت: نرخ ارز تابع بسیاری متغیرها است، انتظارت تورمی، آینده نامطمئن از قیمت کالاها و همچنین بحث نگرانی از بازگشت تحریم ها از این جمله متغیرها است.
وی افزود: حجم دلارهایی که دولت در این 4 سال به دست آورده نسبتا روند ثابتی داشته، اما حجم نقدینگی تقریبا 3 برابر شده است، از طرفی دولت برای تشویق بخش صنایع کوچک، متوسط و بزرگ بانک ها را وادار کرد نرخ سود را پایین بیاورند و همین منجر شد تا بخشی از سرمایه سرگردان که یک سونامی است به بازار سکه، ارز و مسکن سرازیر شود و این یک دور باطل است، زیرا دولت نمی‌تواند به اندازه تقاضا عرضه کند.
یک اقتصاددان عنوان کرد: بانک مرکزی هم کاری از دستش بر نمی‌آید و تنها این گونه نشان می دهد که کنترل همه چیز در دستش است اما با این فشار بانک هم نمی تواند کاری کند. البته یک احتمال هم وجود دارد که دولت برای کسری بودجه دلار را گران کرده باشد، البته آثار تورمی این افزایش قیمت هزینه های دولت را هم افزایش می دهد پس منطقی نیست دولت خودش این کار را بکند هر چند ممکن است این اقدام را انجام داده باشد.
ممکن است دلار 5000 تومان شود
وحید شقاقی شهری عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی درباره گرانی دلار به «نود اقتصادی» عنوان کرد: بانک مرکزی با کمبود منابع ارزی مواجه است و در شرایط کنونی نسبت ورود دلار به خروج آن نشان دهنده وضعیت بد منابع است. در 9 ماه گذشته واردات 7 میلیارد دلار نسبت به صادرات غیرنفتی بیشتر بوده است. تراز منابع ارزی هم نشان دهنده علامت مثبت نیست. تراز تجاری غیرنفتی هم منفی است. در مجموع آمار نشان می دهد که به شدت فشار روی منابع بانک مرکزی زیاد است و همین موجب شده تا قیمت افزایش یابد و بعد از این هم قیمت دلار بازهم گران تر می شود. و حدود 5 هزار تومان هم می رسد.
دلیل گرانی جو روانی داخلی و مسائل خارجی است
محمدرضا نصر اصفهانی تحلیلگر مسائل اقتصادی و اقتصاددان در گفتگو با «نود اقتصادی» گفت: گرانی دلار نتیجه جو روانی مربوط به اتفاقات داخلی و همچنین مسائل بین المللی است، از طرفی دولت هم خواهان این است که به این طریق کسری بودجه اش را تأمین کند و هم این که به این طریق نقدینگی موجود در جامعه را جمع آوری کند تا بعد از مدتی که انتظارات تورمی را هم ارضا کرد با کاهش و رساندن نرخ ارز به آن چیزی که مد نظر خودش است، توانایی خود را در اداره بازار نشان دهد.
دولت در گرانیها دخالت میکند
محمدرضا واعظ آشتیانی معاون وزیر اسبق صنایع هم در زمینه دلایل گرانی دلار به «نود اقتصادی» گفت: تجربه نشان داده که در گرانی دلار خود دولت‌ها دخالت دارند و این که خود دولت هم در بازار ارز دخالت مستقیم نمی‌کند این است که می خواهد کسری بودجه خود را به این طریق جبران کند. از طرفی برخی از کارشناسان معتقد هستند که دلار باید به قیمت واقعی برسد و این تفکر به نگاههای اقتصادی دولت سرایت کرده که نرخ رسمی ارز این نیست، دولت علاقه ای ندارد که تاوان تثبیت نرخ دلار را بدهد به این معنا که در تمامی دولت‌ها از جمله دولت کنونی برای تثبیت نرخ دلار باید سوبسیدی داده شود اما الان دیگر دولت حاضر نیست این تاوان را بدهد و معتقد است که باید اجازه داد تا دلار به قیمت اصلی خود برسد فارغ از این که این موضوع می تواند صدمات اقتصادی زیادی را به جامعه وارد کند.
دولت بازار را رها کرده است
دکتر عبدالمجید شیخی اقتصاددان در گفتگو با «نود اقتصادی» گفت: یکی از دلایل افزایش قیمت دلار جو روانی ناشی از تحرکات سیاسی آمریکا است. ظاهرا دولت به دلیل جبران کسری بودجه بازار ارز را رها کرده است، نقش دلالان بازار ارز را هم نباید نادیده گرفت.
علاقه اعضای اتاق بازرگانی به گرانی دلار
دکتر فتح الله تاری اقتصاددان نیز در این زمینه به «نود اقتصادی» گفت: به نظر می‌آید که فعالیت‌های سفته بازی بیشتر شده است، بانک مرکزی هم هر روز نمی‌تواند دخالت کند و شاید هم انگیزه دخالت را ندارد زیرا به هر حال افزایش قیمت دلار برای عده ای (از جمله فعالان اتاق بازرگانی به خصوص کسانی که در بخش صادرات هستند) عامل مثبت تلقی می شود زیرا علاقه مند هستند نرخ ارز بالاتر برود. بانک مرکزی هم با توجه به این که دلارهای بیشتری را به ریال تبدیل میکند از این طریق دولت به معادل درآمدی ریالی بیشتری می رسد.
جبران کسری بودجه با گرانی دلار
دکتر مهدی تقوی اقتصاددان در گفتگو با «نود اقتصادی» بیان کرد: الان که 2.5 میلیون بشکه نفت صادر می‌کنیم باید قیمت دلار هم پایین می آمد، افزایش قیمت دلار تعجب آور است. وقتی نفت گران تر شده تولید و صادرات آن هم افزایش می یابد همه این ها به معنای دلار بیشتر است لذا باید دلار پایین تر بیاید.
وی افزود: دولت می‌خواهد کسری بودجه خود را با گرانی دلار تأمین کند. گرانی دلار ممکن است تورم را بالا ببرد. بالارفتن دلار فقط برای این است که دولت می خواهد از این طریق درآمد ایجاد کند.
دولت ارز را در بازار عرضه نمی‌کند
مسعود دانشمند دبیرکل خانه اقتصاد ایران نیز درباره دلایل گرانی دلار به «نود اقتصادی» گفت: دولت بزرگترین دارنده ارز خارجی است، وقتی دولت ارز را در بازار عرضه نمی‌کند طبیعی است که بالانس عرضه و تقاضا به هم می ریزد و قیمت بالا می‌رود. یکی از دلایل افزایش قیمت دلار عدم عرضه دلار توسط دولت است. افزایش قیمت دلار آثار تورمی دارد و بنظر می رسد که افزایش قیمت دلار سیاست خود دولت است اما دلیلش را نمی‌دانم.
زمینه سازی برای گرانی های بیشتر دلار در آینده
دکتر مهدی حنطه اقتصاددان در گفتگو با «نود اقتصادی» گفت: دولت برای جبران کسری بودجه اش قیمت ارز را بالا برده و با تأخیر وارد بازار شده بازار را کنترل می کند و دوباره مجددا آن را رها می کند. دولت در مدیریت بهینه بازار خوب عمل نمی کند و از آن جهت که می خواهند بودجه را برای سال آینده ببندند، در واقع از حالا زمینه‌سازی می کنند تا بتوانند نرخ ارز را طوری ببندند تا به خواسته شان نزدیک تر باشد.
دولت عرضه دلار را کم کرده است
دکتر سمیه هنرجو اقتصاددان به «نود اقتصادی» گفت: یکی از دلایل افزایش قیمت ارز وضعیت سیاسی و اغتشاشات گذشته است که به یکباره تقاضا برای ارز را افزایش داد و این در حالی بود که عرضه کمتر شده بود. دلیل دیگر هم این است که احتمال دارد خود دولت عرضه را در بازار کاهش داده تا بتواند از این طریق کسری بودجه را جبران کند.
