سعید اسلامی بیدگلی اقتصاددان و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه در گفتگو با «نود اقتصادی» در خصوص عملکرد دولت یازدهم در حوزه اقتصاد اظهار کرد: دولت یازدهم در شرایط پیچیده‌ای اقتصاد کشور را به دست گرفت. نظام اقتصادی جهان، ایران را دچار چالش‌های جدی کرده بود و همزمان به‌دلیل برخی مشکلاتی که در داخل وجود داشت شبکه پولی ما دچار مشکلات خیلی جدی شده بود، که البته بیشترین انتقاد من به دولت روحانی این است که حل کردن برخی از این مشکلات را کش داد.
وی افزود: شبکه پولی با قفل‌شدگی شدید منابع رو‌به‌رو بود و تورم به حد اعلای خود رسیده بود. طبیعتاً نارضایتی مردم هم به‌دلیل تورم ایجاد شده بود. بنابراین به‌نظر می‌رسید دولت با تنگنای مالی شدیدی رو‌به‌رو بود به‌همین دلیل به سمت راهکار اوراق بدهی رفت.
بخش بزرگی از مشکلات کشور به برجام گره شد
اسلامی بیدگلی گفت: بسیاری از افراد فکر می‌کردند که این تنگنا به‌دلیل مشکلات پرونده هسته‌ای ایران ایجاد شده است. آقای روحانی با شعار حل مشکل هسته‌ای برای تأثیرگذاری در زندگی مردم کار خود را شروع کرد. به‌همین دلیل بخش بزرگی از مشکلات کشور را به برجام گره زد و گفت که اگر برجام حل شود این مشکلات هم حل می‌شود. طیف‌های طرفدار دولت هم فکر می‌کردند، بعد از توافق برجام گشایش‌هایی که اتفاق می‌افتد بیش از حدی است که اکنون اتفاق افتاده است.
وی خاطرنشان کرد: با وجود این که روابط بین‌الملل از سر گرفته شد و حداقل رفت و آمدها بیشتر شد (حتی اگر این رفت و آمدها منجر به قرارداد نشده باشد)، ولی به آن اندازه که همه ما و خود سیاستمداران امیدوار بودند گشایشی در زندگی مردم اتفاق نیفتاد. بخشی از این برآورده نشدن انتظارات به این مربوط می‌شود که سیستم چقدر ظرفیت دارد که یک گشایش جدی اتفاق بیفتد.
در دوران افزایش رفت و آمدهای بین المللی سواد مذاکره نداشتیم
این اقتصاددان تصریح کرد: زمانی‌که رفت و آمدهای بین‌المللی رخ می‌داد ما در بسیاری از نهادها حتی سواد مذاکره بین‌المللی را از دست داده بودیم. طی چندین سال فرصت مذاکرات بین‌المللی برای ما از بین رفته بود. خیلی از زیر ساخت‌ها را برای گشایش‌های بعد از برجام ایجاد نکرده بودیم و حتی از نظر حقوقی هم آماده نبودیم.حتی طیف اقتصاددانان حامی دولت هم به این توجه نکردند که وقتی گره‌ای باز می‌شود سریع منابع سمت سرازیر نمی‌شود.
بهبود وضعیت نقل و انتقالات پولی بعد از برجام مطابق انتظارات نبود
اسلامی بیدگلی عنوان کرد: بنابراین خودمان هم تصویر درستی از ظرفیت‌های درون کشور نداشتیم. ظرفیت بازارهای ایران ظرفیت جذابی است اما این یک بعد قضیه است. در حال حاضر فساد در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران ریشه دوانده است. این از بخش‌های دولتی آغاز شده و امروز به بخش خصوصی رسیده است. بعد از برجام وضعیت نقل و انتقال پول نسبت به قبل از برجام بهتر شد اما اصلاً مطابق انتظارات نبود. انتظار ما این بود که گشایش‌های بیشتری اتفاق بیفتد ولی فکر نمی‌کردیم که باید زیر ساخت‌ها را هم بهتر کنیم.
وی عنوان کرد: ما در سرزمینی بودیم که هفت یا هشت سال روابط تیره‌ای با دنیا داشت. فساد از دهه‌های قبل شروع شده بود ولی در آن هفت، هشت سال بیشتر شد. خیلی از نهادهای مهم ما بخش روابط بین‌الملل خود را اساساً از دست داده بودند. در این فاصله ما توسعه حقوقی به اندازه‌ای که در جهان مطلوب است، پیدا نکرده بودیم. این را هم باید اضافه کنیم که ما در سیاستگذاری‌های خود هم اشتباهاتی داشتیم و وضعیت اقتصاد داخلی هم می‌توانست اصلاحاتی داشته باشد که نداشت.
این استاد دانشگاه گفت: اقتصاد مجموعه‌ای از بخش‌های به‌هم پیوسته است و ما نمی‌توانیم سیاست صادراتی مختلف یا حتی معارضی با سیاست‌های ارزی و یا سیاست‌های بازار مالی خود اتخاذ کنیم. مجموعه‌ای از سیاست‌ها نتوانست منجر به استفاده اقتصادی بیشتری از این قرارداد شود. هیأت‌های خارجی لزوماً برای سرمایه‌گذاری نیامدند و می‌خواستند ببیند که فضای سرمایه‌گذاری چقدر تغییر کرده است و چقدر زمینه برای سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد. بعضی از زمینه‌های سرمایه‌گذاری آماده نبود.
سرمایه گذاری خارجی بعد از برجام آن طور که انتظار داشتیم افزایش پیدا نکرد
اسلامی بیدگلی اظهار کرد: بسیاری از سرمایه‌گذارانی که وارد کشور شدند بسیار ریسک‌پذیر بودند و سرمایه‌گذاران قوی‌تر وارد کشور نشدند. معمولاً ابتدا برای تست فضای داخل هر کشوری سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر وارد کشور می‌شوند. بنابراین سرمایه‌گذاری خارجی بعد از برجام آن‌طور که انتظار داشتیم افزایش پیدا نکرد.
بعد از برجام تیم سیاسی دولت بهتر از تیم اقتصادی عمل کرد
وی در خصوص افزایش واردات از کشورهای 5+1 مانند فرانسه در دوران پسابرجام نیز به «نود اقتصادی» گفت: بدیهی است که واردات از کشورهای مذاکره‌کننده هسته‌ای افزایش پیدا کند. چون مذاکره‌کنندگان هسته‌ای به‌دنبال منافع اقتصادی خود هم بوده‌اند. در مجموع باید گفت عملکرد تیم سیاسی دولت در مواجهه با برجام از عملکرد تیم اقتصادی بهتر بود.
هنوز پولی وارد کشور نشده و همه چیز در حد تفاهمنامه و قرارداد است
این اقتصاددان در پاسخ به این سوال که آمار 14 میلیارد دلار سرمایه خارجی که معاون اول رئیس‌جمهور در خصوص ورود آن‌ها به کشور صحبت کرده چقدر می‌تواند صحیح باشد، اظهار کرد: من کلاً نسبت به همه آمارهای دهه‌های اخیر مشکوکم. مشخص نیست که چقدر از این سرمایه‌گذاری‌ها وارد بخش تولید بشود. ممکن است بخشی از این سرمایه‌گذاری‌ها در مسائل زیرساختی انجام شده و ممکن است زمانی طول بکشد تا وارد تولید و اشتغال بشود.
اسلامی بیدگلی گفت: بخشی از این سرمایه‌گذاری‌هایی که اعلام می‌شود هنوز در حد تفاهمنامه و قرارداد است و هنوز پولی وارد کشور نشده است. ولی به هر حال عدد 14 میلیارد دلار سرمایه خارجی عدد بزرگی است.
