وحید شقاقی شهری اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در گفتگو با «نود اقتصادی» در خصوص دلایل عدم ایجاد تورم با وجود رشد قابل توجه نقدینگی در چهار سال گذشته اظهار کرد: به گفته رئیس کل بانک مرکزی 50 درصد منابع بانکی بلوکه شده و ممکن است حتی این مبلغ فراتر از این هم باشد. در حال حاضر به نظر می‌رسد اقتصاد ایران با 30 درصد نقدینگی 1300 هزارمیلیاردتومانی اداره می‌شود.
وی افزود: دولت حدود 120 تا 130 هزار میلیارد تومان به سیستم بانکی بدهی دارد. حدود 100 تا 150 هزار میلیارد تومان هم رقم مطالبات معوق بانکی است. البته در رقم مطالبات معوق هم شفافیت وجود ندارد. چون در آنجا وامهای مجدد به عنوان وام استمهال داده شده است و آنها هم در حال تبدیل شدن به سرنوشت مطالبات معوق هستند.
80 درصد وامهای بانکی فقط به دو درصد جامعه پرداخت می‌شود
این اقتصاددان گفت: در حال حاضر در اقتصاد ایران قدرت مصرفی و تقاضای ما بسیار پایین است. 80 درصد وامهای بانکی فقط به دو درصد جامعه پرداخت شده است. 98 درصد جامعه ما عملا فقط از 20 درصد وامهای بانکی بهره‌مند می‌شوند. 200 شرکت، 40 درصد تسهیلات بانکی را به خودشان اختصاص دادند. بنابراین کل اقتصاد ایران با 30 درصد از حجم نقدینگی 1300 هزار میلیارد تومانی در حال اداره شدن است.
شقاقی شهری عنوان کرد: از طرف دیگر ما یک جهش دلار هم از 1200 تومان به 4000 تومان داشته‌ایم. عملا این 30 درصد نقدینگی هم با این نرخ دلار، قدرت بسیار پایینی پیدا کرده است. زمان آقای احمدی‌نژاد مدتی نقدینگی به 300 هزار میلیارد تومان رسیده بود ولی دلار 1200 تومان بود. در حال حاضر که دلار 4000 تومان شده و نقدینگی 1300 هزار میلیارد تومان است، بنابراین تولیدکننده برای واردات کالا باید سه برابر مقدار قبل وام بگیرد و پول قدرت قبلی خود را از دست داده است.
کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی عملیاتی نشده است
وی با اشاره به بی تاثیر بودن کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی برای خروج اقتصاد کشور از رکود اقتصادی به «نود اقتصادی» گفت: شورای پول و اعتبار بارها به سمت کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی رفته ولی در واقعیت این اتفاق نمی‌افتد. چون منابع بانکی در حال حاضر بلوکه شده است، بانکهای بد ما در حال حاضر برای مکش سپرده‌ها در حال رقابت هستند. برای مکش سپرده باید نرخ سود را بالا برد، همین مسئله هم باعث می‌شود که بانکهای خوب هم به دنبال بانکهای بد نرخ سود خود را بالا ببرند.
این اقتصاددان تصریح کرد: در حال حاضر نرخ 15 درصدی که برای سپرده‌های یک سال به بالا اعلام شده است، رعایت نمی شود. بانکها با مکانیسم صندوق سرمایه گذاری از زیر بار این نرخ فرار کرده‌اند. در حال حاضر صندوق سرمایه گذاری بانکها با نرخ بالای 20 درصد سود می‌دهد و البته این صندوقها تحت نظارت بانک مرکزی هم نیستند. در هفته‌های آخر قبل از اعلام نرخ سود 15 درصدی هم بانکها تا 7 شب کار می‌کردند و حتی جمعه‌ها باز بودند، تا نوع سپرده گذاری مردم را از روز شماره به یک ساله و بیشتر تغییر دهند. بنابراین کاهش نرخ سود سپرده‌ها باعث خروج سپرده‌های مردم از بانکها نشد و در واقع کاهش دستوری نرخ سود سپرده‌های بانکی اجرایی نشده است.
شقاقی شهری خاطرنشان کرد: اگر بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی هم فشار بیاورد، صفهای زیادی در برابر بانکها ایجاد می‌شود در حالی که بانکها منابعی برای دادن وام ندارند و منابعشان بلوکه شده است. تا وقتی که دولت بدهی‌های خود را به بانکها ندهد و مطالبات معوق هم بر نگردد بانکها قدرت تسهیلات دهی ندارند. 50 هزار میلیارد تومان از منابع بانکها هم در بخش مسکن بلوکه شده است. برخی از بانکها در یک برهه‌ای به بخش مسکن رفته‌اند و سرمایه گذاری کرده‌اند ولی این منابع به فروش نمی‌رسد.
مدیران بانکها برای امور روزمره بانکشان مجبور به جذب سپرده‌اند
وی گفت: در حال حاضر مدیران بانکها برای سپری کردن روزشان به هر طریقی تلاش می‌کنند که سپرده‌های بانکی را جذب کنند. نکته دیگری که وجود دارد این است که ارتباطی بین تولید و سیستم بانکی وجود ندارد، چون بانکها با 30 درصد منابعشان تسهیلات می‌دهند و هزینه تامین مالی هم اسمی 18 درصد است ولی وقتی به بانکها مراجعه کنید این هزینه به 22 درصد می‌رسد. بنابراین تولید ما قابلیت رقابت پذیری خود را با تولید کنندگان خارجی که نرخ سود تسهیلاتشان زیر 5 درصد است را از دست داده‌اند.
این استاد دانشگاه بر همین اساس بیان کرد: این که می‌گویند نقدینگی رشد کرده و تورم کاهش پیدا کرده منطقی نیست زیرا 24 درصد نقدینگی ما به سمت تولید نمی‌رود که تولید را گردش در بیاورد و تورم ایجاد کند. این 24 درصد رشد نقدینگی بلوکه شده و از سیستم اقتصاد کشور خارج است. بنابراین نقدینگی هرچقدر رشد کند خودش را در اقتصاد کشور نشان نمی‌دهد.
