سید فرشاد فاطمی اقتصاددان اصلاح طلب در خصوص سیاستهای پولی دولت روحانی اظهار کرد: در سالهای گذشته دولتها همواره با مکانیسم «تسهیلات تکلیفی» در نظام بانکی دخالت کردهاند؛ یعنی اینکه در قانون بودجه به بانکها تکلیف میشد که وامهایی را ارائه کنند که نرخ آن وامها به شدت پایینتر از نرخ تورم بود.
وی افزود: وام کشاورزی با نرخ چهار درصد سود، ازجمله نمونه آنهاست که مثلا در شرایط نرخ تورم ١٨درصدی بر بانکها تکلیف میشد. به صورت سنتی این مشکل همواره وجود داشته است؛ اما فقط نام آن عوض میشد و بانک مرکزی همواره در این فرایند دخالت داشته است.
این اقتصاددان اصلاح طلب و دوست نزدیک مسعود نیلی عنوان کرد: به نظر میآید که کلا سیاستمداران در ایران درباره «بانک» کجفهمی دارند. این کجفهمیها در برخی دولتها بیشتر بوده و در برخی دولتها کمتر. وقتی عدهای فکر میکنند که با ٤٤هزار میلیارد برداشت از منابع بانک مرکزی میتوان مسکن مهر ساخت، یا اینکه با منابع بانکهای خصوصی و دولتی که مستقیما اضافه برداشت از بانک مرکزی دارند، میتوان واردات گندم داشت، در هر دو حالت دچار اشتباه هستیم. یک خطا در زمان احمدینژاد است و خطای دیگر در زمان روحانی.
فرشاد فاطمی گفت: این دو خطا هر دو به یک اندازه اشتباه است؛ منتها ابعاد آن فرق میکند. یکی بزرگتر و دیگری کوچکتر؛ بههرحال هر دو تصمیم به نظام بانکی کشور لطمه میزند. وقتی مقامات رسمی بانک مرکزی در جلسه سیاستگذاری پولی رسما افتخار میکنند که پنج هزار میلیارد تومان تأمین مالی صورت گرفته تا گندم خریداری شود – آنهم با قیمتهایی بهمراتب بیش از قیمت جهانی – این یعنی یک خطای بزرگ سیاستگذاری در نظام بانکی. این تصمیمگیری (تأمین مالی برای واردات گندم) در اوج مشکلات نظام بانکی صورت میگیرد. ابعاد خسارتی که احمدینژاد به نظام بانکی وارد کرد هرچند خیلی بزرگ است؛ اما دیگر دولتها نیز چنین اشتباهاتی را داشتهاند؛ هر چند در مقیاسی کوچکتر.
وی بیان کرد: حرکتهای مثبتی در این دوره صورت گرفته است؛ منتها متأسفانه آنچنان کند بوده که نمیتوان شمیم خوشی را از اینکه نظام بانکی به سرمنزل مقصود برسد، حس کرد. قدمهای اولیهای در این دوره برداشته شده است؛ ولی متأسفانه سرعتش خیلی کند بوده است. بالاخره، اینکه استانداردهای همگام با IFRS را انجام دادهاند، اقدام خوبی بوده؛ ولی کماکان نتوانستهاند فشار دولت را بر منابع بانکی حل کنند.
فاطمی گفت: درباره بانک مرکزی نیز باید گفت بانک مرکزی حداقل در زمینه اخیر IFRS، اهتمام کمی انجام داده است که امیدواریم بهتر شود. در دوره دوم آقای روحانی امیدوارم اتفاقات خوشی رخ دهد؛ هرچند ظاهرا خبرهای خوشی به گوش نمیرسد. مشکل این است که هر دولتی که سر کار میآید، سیاستهای دولت قبل را ضمن انتقاد، کنار میزند و دست به تدوین سیاستهای دیگری میزند. این مسئله درباره اعمال سیاستها در حوزه نظام بانکداری بارها به چشم آمده است.
وی بیان کرد: آخر بحث اینجاست که این دولت ادامه همان دولت قبل است و ظاهرا قرار نیست تیم اقتصادی چندان تغییری کند.