به گزارش «نسیم آنلاین» رهبر معظم انقلاب در بیانات نوروزی‌شان در حرم رضوی، 10 راهکار را برای اقدام و عمل در عرصه اقتصادی تشریح کردند. شناسایی فعالیت‌های اولویت‌دار اقتصادی در کشور، زنده‌کردن تولید داخلی، دقت در خریدهای خارجی برای این که تولید داخلی تضعیف نشود، به‌کارگیری پول‌های بلوکه شده در بخش‌های سرمایه‌گذاری کشور، توجه به اقتصاد دانش‌بنیان، نیروگاه‌سازی و سرمایه‌گذاری با توان داخلی، انتقال فناوری در قراردادهای خارجی، مقابله با فساد و ویژه‌خواری، بهره‌وری انرژی و توجه به صنایع کوچک و متوسط، ازجمله موضوعاتی بود که رهبر معظم انقلاب به آن تاکید داشتند، اما این که دولت از زمان ابلاغ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی چه عملکردی داشته، باید از زبان کارشناسان شنیده شود. دکتر محمدجواد ایروانی، اقتصاددان و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در این باره به جام‌جم می‌گوید: دولت آن طور که باید و انتظار می‌رود در اقتصاد مقاومتی عملکرد قابل قبولی نداشته و باید تلاش بیشتری در این زمینه داشته باشد. گفت‌وگوی ما را با این کارشناس اقتصادی بخوانید.
توجه به تولید داخل، یکی از مواردی بود که رهبر معظم انقلاب روی آن تاکید داشتند. به نظر شما دولت در این زمینه چه عملکردی داشته است؟
مزیت‌هایی که در تولید داخل وجود دارد، یکی از موارد توجه به این بخش است و باید در همه رشته‌ها نهادسازی شود. برای این که به تولید داخل توجه کرده باشیم، باید شورایی در این زمینه تشکیل شود و همه فعالان اقتصادی و سیاستگذاران (دولت) حضور داشته باشند و مشکلات را بررسی و موانع را رفع کنند. یکی از مواردی که دولت باید مد نظر داشته باشد، چگونگی افزایش تولید است. تحقیق و توسعه در آن باید به صورت متمرکز و جزئی انجام شده و بعد از آموزش لازم، دولت وارد عمل شود و حمایت‌های مورد نیاز را انجام دهد. چارچوبی که برای این بخش تعیین می‌شود، باید مبتنی بر علم باشد تا مزیت‌های کشور شناسایی و وارد مرحله تولید و صادرات شویم. تا چند سال پیش، ما واردکننده پنیر بلغاری در پیت‌های حلبی بودیم، اما اکنون انواع لبنیات در کشور تولید می‌شود و یکی از شرکت‌های ایرانی، محصولات خود را به 28 کشور جهان صادر می‌کند. این کارها ساده انجام نشده و از ظرفیت کشور برای بخش صادراتی به کار گرفته شده است.
شما می‌گویید، حمایت دولتی یکی از الزامات افزایش تولید و ایجاد بازارهای صادراتی است؟
برخی حمایت‌ها در بدنه دولت با ایراد و اشکال همراه است. حمایت‌ها باید معنی‌دار و روشن باشد تا تولیدات صنعتی با توان و هدف بهتری دنبال شود، اما اکنون وزارت صنعت، معدن و تجارت چنین هدایتی را ندارد و خود را مسئول این کار نمی‌داند. غیر از بخش تحقیقات و توسعه تولیدات باید برای ایجاد بازارهای جدید صادرات انجام شود و نباید تنها نیازهای ملی مورد توجه قرار گیرد. حمایت‌های معنی‌دار، چرخ اقتصاد را به حرکت درمی‌آورد، اما سیاست‌هایی که اکنون مشاهده می‌شود بیشتر واردات محور است و واردکنندگان در بخش تعرفه‌ها مسلط هستند که چه کالایی چه زمانی چه تعرفه‌ای دارد. تعرفه در کشور باید آزاد شود و همزمان باید بخش خصوصی در ایران، تولیدات را بر عهده بگیرد تا شاهد کاهش قیمت تمام شده و افزایش کیفیت باشیم.
در بخش واردات نظر شما چیست؟ شما هم معتقدید، واردات در کشور به صورت بی‌رویه انجام می‌شود؟
از زمانی که نفت در ایران کشف، تولید و صادر شد، به دلیل این که منابع ارزی ایجاد می‌کند، بستر واردات را فراهم کرد. کشورهایی که از نعمت نفت محروم هستند برای ایجاد ظرفیت‌های وارداتی باید صادرات خود را تقویت کنند، اما کشورهای نفتخیز معمولا با این موضوع که صادرات قوی ندارند، مشکل دارند. در این صورت نفت حالت تخریبی در اقتصاد داشته و ایجاد صندوق توسعه ملی به همین منظور بود. سالانه یک سوم منابع حاصل از درآمد نفت باید به این صندوق منتقل شود تا سرمایه‌گذاری لازم در کشور صورت گیرد. این سرمایه‌گذاری‌ها صادرات‌محور است و اگر تسهیلاتی هم داده می‌شود، بازپرداخت آن براساس ارز است و در صورت صادرات‌محور نبودن اصلاً سرمایه‌گذاری موفق نخواهد بود. با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی می‌توان توان و قدرت ایران را در بازارهای بین‌المللی افزایش داد و ذخایر کشور را بالا برد. در این صورت، اقتصاد مقاوم می‌شود و رشد و شکوفایی در کشور نیز اتفاق می‌افتد یعنی همان پدیده منفی فروش نفت را به یک پدیده مثبت تبدیل می‌کند.
راهکار شما برای تحقق این موضوع چیست؟
به جای این که سیاست‌های تجاری خود را هر روز تغییر بدهیم، صادرات را آسان و بیشتر از صادرکنندگان حمایت کنیم. به جای مسابقه واردات خودروهای لوکس، مسابقه تولید و صادرات بگذاریم تا صادرکنندگان، شاخص قرار بگیرند نه اشرافی‌ها. دولت در این زمینه باید مدیریت‌های لازم را انجام را دهد، اما متاسفانه صدای تولیدکننده‌ها ضعیف‌تر از عمل وارد کننده‌هاست. به نظر من وزارت صنعت، معدن و تجارت تنها در بخش بازرگانی فعال است و بقیه بخش‌ها را نادیده گرفته است.
اقتصاد ایران چه فاصله‌ای با اقتصاد دانش‌بنیان دارد؟
اکنون شاهد اتفاقات مهمی در بخش دانش‌بنیان کشور هستیم. ظرفیت علمی و رشد خوبی ایجاد شده و دستاوردهای آن باید به فناوری تبدیل شده تا تولیدات و اقتصاد دانش‌بنیان شود. ارزش این ثروت و ذخیره علمی نیروی انسانی ما بوده که حدود 10 برابر ذخایر نفت و گاز کشور است. با توجه به این که در دنیا رتبه اول را داریم، تصور کنید چه ظرفیت عظیمی داریم و باید علم را تجاری‌سازی کنیم. این روند مثبت وجود دارد و باید چند برابر شود. نباید این استعداد و ظرفیت مهاجرت کند و این دستاوردها خودش را در اقتصاد نشان ندهد. پارک‌های علمی فعال است، اما هنوز در کلیت اقتصاد ما نهادینه نشده است. ایجاد صندوق‌های جسورانه یا خطرپذیر که به آن ونچر کپیتال (صندوق سرمایه‌گذاری ریسک پذیر) می‌گویند، جهش زیادی در دنیا داشته و در زمینه دانش‌بنیان بسیار خوب عمل کرده‌اند. کشورهای پیشرفته و غربی‌ها زمانی که به توسعه رسیدند، از این صندوق‌ها به وفور داشتند. نظام بانکی حالت محافظه‌کار دارد و خطرپذیر نیست، اما صندوق‌های خطرپذیر این اجازه را می‌دهند، افرادی که روی فناوری‌های نو کار می‌کنند، ایده خود را به تولید نزدیک کنند.
فعالیت این صندوق‌ها چگونه است؟
ابتدا شراکت 25 درصدی دارند و بعد از تأمین مالی آن کمک مدیریتی می‌کنند و بعد از به تولید رسیدن، آن را رها می‌کنند. این صندوق‌ها در ایران بسیار کم است. نزدیک 10 سال است که در این باره می‌گوییم و تعدادش بسیار نادر است. یک سری نهادها مانند ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) یا برخی نهادهای دیگر مانند بنیاد مستضعفان چند صندوق تأسیس کردند. در ایران باید 500 صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر داشته باشیم. آن صندوق نوآوری و شکوفایی که در ریاست جمهوری و فعال است، همه سرمایه آن را ندارند. آن صندوق باید یک کانون مرکزی باشد که صدها صندوق دیگر را حمایت کند در رشته‌های مختلف که بتواند کل اقتصاد را دانش‌بنیان کند. برای تحقق این موضوع باید به صورت ضربتی کار شود و این جریان در برنامه ششم توسعه از نظر دولت مغفول نماند. در این صورت، جوانان با استعدادهای سرشاری که دارند، می‌توانند کسب درآمد زیادی از این بخش داشته باشند.
پس این طرح مشکل اشتغال را برطرف می‌کند؟
بله. در حد بسیار زیاد. سرمایه برخی افراد، علم و دانششان است و سرمایه مالی ندارند. صندوق‌های جسورانه از آنها حمایت می‌کند و جالب این جاست که هیچ وقت ضرر نمی‌کنند. اگر از 100 صندوق تنها 7طرح به نتیجه برسد و سه مورد نهایی شود، بس است و از سود این سه صندوق می‌توان ریسک‌های دیگر صندوق‌ها را پوشش داد. این کار در ایران با کندی زیادی انجام می‌شود. دولت باید آستین‌ها بالا بزند. هنوز نقطه کانونی این موضوع روشن نیست و دولت آنقدر شعار واگذاری داده که ما تصور می‌کنیم، بخش حاکمیتی را هم قصد دارد واگذار کند.
معاملات خارجی مانند قراردادهای نفتی، خرید هواپیما و خودروسازی منطبق با اقتصاد مقاومتی است. آیا سیاست انتقال فناوری در نظر گرفته شده است؟
در سطحی که اعلام شده، انتقال فناوری در آن نیست. طبیعتا واردات باید همراه انتقال فناوری باشد. اگر ایران به کشوری بگوید که قصد دارد برق بفروشد، با این جمله مواجه خواهد شد که برای ما نیروگاه بسازید. پژو سال هاست در ایران فعالیت دارد، اما هنوز اجازه صادرات محصولات پژو از ایران نیست و ما هنوز اصرار داریم با آنها رفت و آمد کنیم. همه قراردادها همراه با انتقال فناوری و اجازه صادرات مجدد باید باشد، به این دلیل که در بخش خودرو اکنون تعداد خودروها به نسبت جمعیت بالاست و بازار بزودی اشباع می‌شود و باید به فکر بازارهای صادراتی بود.
منبع: جام جم
