گروه اقتصادی خبرگزاری «نسیم»: روزهای نخست فصل پاییز در شرایطی آغاز شده است که اقتصاد ایران در مواجهه با دو مسئله مهم قرار دارد. یکی از این مسائل رکود بی سابقه ای است که در 6 ماه اخیر به شدت عمیق شده است. بر اساس اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت، تولیدات ۱۹ گروه از ۳۰ گروه کالایی منتخب صنعتی اعلام شده توسط این وزارتخانه نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۸ درصد کاهش یافته است. نمونه این کاهش تولید در سالهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی کمتر مشاهده شده و گمان میرود با ادامه روند کنونی رکودی در کشور، اتفاقات ناخوشایند از جمله تعطیلی بنگاههای تولیدی رخ دهد.
از طرف دیگر بعد از توافق هسته ای برجام، میان ایران و کشورهای 5+1، هیاتهای تجاری متعددی از کشورهای مختلف جهان برای بهره مندی از شرایط اقتصاد ایران به کشورمان آمدند. در 70 روز اخیر که توافق برجام میان ایران و کشورهای 5+1 منعقد شده، چندین کشور از جمله آلمان، فرانسه، ایتالیا، صربستان، انگلستان، جمهوری چک، اسپانیا، اتریش، هلند، پرتغال، برزیل، آفریقای جنوبی، لهستان، ژاپن و کره جنوبی، هیاتهای تجاری خود را به ایران فرستادند، که این ترافیک سفر هیاتهای تجاری کشورهای مختلف به ایران در طول تاریخ کم سابقه بوده است.
چرا کشورهای مختلف برای حضور در ایران سر و دست می شکنند؟
اقتصاددانان و فعالان اقتصادی دلایل مختلفی را برای این حجم از سفرهای بی سابقه از سوی کشورهای مختلف به ایران ذکر می کنند. شاید مهم ترین مسئله ای که در گفته های آنها می توان مشاهده کرد، تلاش این کشورها برای تبدیل کردن ایران به بازار کالاهای مصرفی خود در منطقه است. به نظر می رسد با توجه به توافق برجام که طبق آن فعلا قرار نیست، هیچ گونه تحریمی برداشته شود و فاصله ای که از برجام تا توافق نهایی هسته ای و برداشته شدن کامل تحریمها وجود دارد، کشورهای مختلف به خصوص کشورهای اروپایی، به دنبال این هستند، که حداکثر استفاده را از فرصت موجود ببرند و کالاهای مورد نظر خود را به ایرانی ها بفروشند.
همچنین ممکن است در فاصله برجام تا توافق نهایی مشکلاتی به وجود بیاید که توافق هسته ای را با مشکل رو به رو کند، بنابراین این شرایط ناپایدار و بحران اقتصادی که کشورهای مختلف دنیا با آن دست و پنجه نرم می کنند، شرایطی فراهم کرده که هیات های تجاری برای ورود به بازار ایران تعجیل کنند!
چرا هیاتهای تجاری ایرانی به خارج نمیروند؟
در این میان مشکل اصلی کشور ما در حوزه تولید و رکود، عدم بازار مصرف و کاهش تقاضا در کشور است. در حال حاضر انبار اکثر بنگاههای بزرگ اقتصادی کشور از جمله خودرو، سیمان و فولاد گرفته تا صنایع کوچک مانند لاستیک و.... مملو از محصولاتی است که شرکتهای تولید کننده نتوانستند بازاری برای آنها پیدا کنند. بنابراین برجام و تحولات بعد از آن علاوه بر این که برای کشورهای دنیا فرصتی جهت فروش کالاهایشان به ایران است، برای تولید کنندگان داخلی هم فرصتی است که با حضور در سایر کشورها, تولیدات خود را به آنها بفروشند. اما متاسفانه در 70 روز اخیر که از برجام گذشته است به جز چند مورد محدود هیات های تجاری ما رنگ هیچ کدام از این کشورها را هم ندیده اند و شاهد هیچ سفر تجاری از سوی کشور ما به کشورهای دیگر نیستیم.
در تنها سفرهایی هم که مقامات اقتصادی کشورما و یا بازرگانان ایرانی به خارج داشته اند، رویکردها بیشتر جذب سرمایه خارجی بوده است تا پیدا کردن بازار صادراتی. بنابراین متاسفانه به نظر می رسد که دولت قصد استفاده از فرصت برجام برای خروج کشور از رکود را ندارد.
به گزارش «نسیم» کشور ما بعد از برجام بیشتر "پذیرنده" کشورهای مختلف بوده است. در ادبیات تجاری دنیا، پذیرنده بودن بیشتر به معنای واردات است و اعزام هیت تجاری به کشورهای مختلف هم نشان دهنده صادرات است. در حال حاضر در مبادلات تجاری بعد از برجام کفه ترازوی واردات به صادرات سنگینی بیشتری می کند، کما اینکه شاهد این هستیم که در این دو ماه تقریبا هیچ قراردادی میان ایران و کشورهایی که از آنها میزبانی کرده ایم، منعقد نشده است و به گفته محمد خزاعی رئیس سازمان سرمایه گذاری خارجی این سفرها بیشتر برای عادی سازی روابط بوده و پروژه ای برای سرمایه گذاری در این سفرها مورد بحث واقع نشده است.
شنیده های خبرنگار نسیم حاکی از این است که در دیدارهای دیپلماتیک 70 روز اخیر بعضی از کشورها از جمله اتریش و آلمان وقتی از ظرفیتهای کشور ما برای سرمایه گذاری از مسئولان سوال کرده اند، آنها هیچ حرفی برای گفتن نداشتند، که این نشان دهنده این است دولتمردان ما کاملا بدون برنامه پا به این دیدارهای دیپلماتیک گذاشته اند. بنابراین به نظر می رسد که توافق برجام میان ایران و کشورهای 5+1 هر سرنوشتی را طی ماههای آتی داشته باشد، بازنده اصلی اقتصادی آن، ایران است. زیرا نه تنها از این فرصت بهره ای برای خروج از رکود و پیدا کردن بازارهای صادراتی نبرده، بلکه تبدیل به بازار مصرف کشورهایی شده که هر کدام از آنها در کشور خود بعضا با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند و به ایران به چشم یک نمایشگاه برای عرضه تولیداتشان نگاه می کنند.
