به گزارش «نسیم»، تجربه جهاد سازندگی و افزایش ضریب توسعه کشور در برهه بعد از انتقلاب و در زمان جنگ به‌گونه‌ای مؤثر بود که سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد و کشورهای سوسیالیستی خواستار ارائه این الگو شدند. در شرایط کنونی و لزوم تحقق اقتصاد مقاومتی، بازخوانی و الگوگیری جهاد سازندگی ضروری و قطعی است.
فائو و کشور چین به دنبال مدل جهاد سازندگی بودند
مشاور وزیر جهاد کشاورزی و استاد دانشگاه شهید بهشتی اظهار داشت: جهاد سازندگی به عنوان یکی از مدل‌های رفتار اقتصادی توانست در برهه‌ای از شرایط کشور که نهادهای سنتی غیرکارآمد توصیف می‌شد، با ضریب زمانی پایین‌تر، حداکثر بهره‌وری را داشته باشد. این نهاد مردمی که به فتوای امام خمینی(ره) برای برنامه‌ریزی‌های ساختاری و سرعت بخشیدن به فعالیت‌های اقتصادی آغاز شده بود، آنچنان مورد توجه قرار گرفت که توسط فائو و کشورهایی نظیر چین به‌عنوان یک الگو شناخته شد و از ایران خواستند الگوی اجرایی شدن این نهاد را در اختیار آنها قرار دهد.
عبدالمجید شیخی می‌افزاید: جهاد سازندگی توانست به‌عنوان مؤثرترین نهاد مردمی، اثرگذاری زائدالوصفی در سرعت بخشیدن به فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در زیربخش‌های مختلف سلامت، خدمات‌رسانی عمومی، ساخت و ساز، تولید، کشاورزی، مخابرات، راه‌سازی، افزایش بهره‌وری، ترویج و بسیاری از فعالیت‌های دیگر داشته باشد که ضریب پیشرفت کشور را افزایش می‌داد.
وی خاطرنشان می‌کند: اقتصاد مقاومتی تعاریفی دارد که مهم‌ترین آن افزایش مقاومت در ادبیات اقتصادی است. انعطاف‌پذیری، دانش‌پذیری، آسیب‌زدایی، پایداری، توسعه پایدار از مشخصه‌های اقتصاد مقاومتی است. جهاد سازندگی با همین ویژگی‌ها خلق شد و در صورتی که در دو دهه عمرش با ایذاء نهادهای بالادست و دستگاه‌های اداری ناکارآمد وقت تحدید نمی‌شد، اکنون به‌عنوان یکی از مؤثرترین نهادهای اقتصادی در دسترس بود.
شیخی ادامه می‌دهد: جهاد سازندگی تجربه عینی و موفقی بود که به‌عنوان یک نهاد کارآمد، کارساز، مؤثر، فرهنگ‌ساز و محرومیت‌زا که تاکنون در تئوری‌ها موجود بود، به‌صورت عملیاتی و اجرایی جایگزین نهادهای سنتی موجود در جامعه شد و با راهبرد امام خمینی(ره) وجود یافت.
مشاور وزیر جهاد کشاورزی یادآور می‌شود: امام با مضمحل کردن نهادهای موجود برای قوام و تمدن جدید و برای تحول در انقلابی که به‌وجود آمده بود این نهاد را خلق کرد.
شیخی تأکید می‌کند: جهاد سازندگی یک برنامه‌ریزی منطقه‌ای داشت و ضروری بود با درک صحیح از وضعیت موجود به یک برنامه‌ریزی بخشی در کشور بپردازد و با تغییر نظام ساختار برنامه‌ریزی و حذف عدم تعادل‌های موجود، سرعت پیشرفت و توسعه را به‌ویژه در شهرها و روستاها افزایش دهد. جهاد سازندگی با تغییر در پایین هرم اداری و اجرایی کشور برای محرومیت‌زدایی و عدالت‌زایی بسیار کارآمد بود و برای رفاه اجتماعی و تقویت بنیان تولید و با محور کشاورزی جلو رفت و توانست نظام حاکمیتی موجود در روستاها را که زمان انقضاء آنها فرا رسیده بود از بین برده و با بازخوانی بهره‌وری و تولید، توسعه بخش کشاورزی را بازتعریف کند.
وی معتقد است: جهاد سازندگی که به‌عنوان آچار فرانسه آن موقع شناخته شد و توانست در صنعت، خدمات، بهداشت، آموزش و با حداکثر مسئولیت‌پذیری و ولایت‌مداری به‌عنوان یکی از الگوهای شاخص قلمداد شود، تاکنون نظیری نداشته و برای تحقق اقتصاد مقاومتی باید از آن الگوگیری کرد.
در مجلس ششم بسیج سازندگی محدود شد
این استاد دانشگاه شهیدبهشتی می‌افزاید: جهاد سازندگی که تاکنون از عملکرد و ساختار سازمانی و فعالیت خود مطالبی با زبان انگلیسی منتشر نکرده بود، آنقدر اثرگذاری داشت که از چشم سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) و کشورهای سوسیالیستی نظیر چین دور باقی نماند و این کشورها خواستار ارائه این مدل بودند.
وی خاطرنشان می‌کند: این تجربه که در زمان مجلس ششم دچار محدودیت شد و با وزارت کشاورزی گذشته آمیخته شد، بعدها نتوانست اثرگذاری خود را داشته باشد. با این وجود، بسیج سازندگی فعلی نیز دارای مشخصه‌های جهادی است که از جهاد سازندگی آن موقع وام گرفته است.
اقتصاد مقاومتی نیازمند الگوگیری از جهاد سازندگی است
مشاور وزیر جهادکشاورزی تصریح می‌کند: جهاد سازندگی با درک صحیح از شناخت شرایط توانست بدون تمرکز بر الگوگیری از سایر کشورها با تکیه بر توانمندی‌های داخلی و دانش بومی به سرعت برای تولید و از بین بردن محرومیت‌ها دست به‌کار شود؛ لذا اقتصاد مقاومتی نیز برای جبران خلاءهای موجود و افزایش بنیه اقتصادی هیچ چاره‌ای جز الگوگیری از جهاد سازندگی ندارد.
وی یادآور می‌شود: جهاد سازندگی می‌تواند با عنوان یک الگو در شرکت‌های دانش‌بنیان یا اقتصاد دانش‌محور به‌کار گرفته شود، چرا که برای جبران بسیاری از عقب‌ماندگی‌های فعلی در اقتصاد، هیچ چاره‌ای جز عزم جهادی نیست.
شیخی تأکید می‌کند: عزم جهادی تنها توسط دولت فراهم نمی‌شود، بلکه باید با استفاده گسترده از نیروهای جوان و بادانش و تجربه خلاءهای موجود در کشور جبران شود و برای سرعت توسعه و ورود دانش و تکنولوژی روز به زیربخش‌های مختلف اقتصادی اقدام کرد. جهاد سازندگی توانست تکنولوژی، تئوری‌های روز و کارآمد را در حوزه کشاورزی از دانشگاه به مزرعه ببرد و در کنار کشاورزان آن را اجرایی کند؛ لذا برای توسعه کشاورزی باید چنین اقدامی یک‌بار دیگر در روستاها به‌عنوان کانون‌های تولید مورد توجه قرار گیرد.
بازمهندسی جهاد سازندگی و شرکت‌های دانش‌بنیان
این استاد دانشگاه شهیدبهشتی می‌گوید: هرچند شرکت‌های دانش‌بنیان که اکنون به‌عنوان یکی از ضرورت‌های اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شوند، می‌توانند اثرگذاری مناسبی در اجرای این سیاست داشته باشند، اما این شرکت‌ها به‌جز در نظر گرفتن الگوی جهاد سازندگی و حذف روحیه مادی‌گرائی، ضریب توسعه و پیشرفت را نمی‌توانند به همراه داشته باشند.
شیخی می‌افزاید: شرکت‌های دانش‌بنیان که توسط بخش خصوصی به‌وجود می‌آید، منافع بخشی را مورد توجه قرار می‌دهد، در حالی که جهاد سازندگی با در نظر گرفتن مصالح عمومی و با روحیه توسعه منطقه‌ای به‌وجود آمد، لذا باید این دو مفهوم به شکل مدبرانه‌ای مهندسی شود تا بتواند در تحقق اقتصاد مقاومتی کارآمد توصیف شود.
لزوم بازخوانی جهاد سازندگی
وی خاطرنشان می‌کند: شرایط اقتصادی و اجتماعی آن برهه از جامعه که لزوم ایجاد نهاد جهاد سازندگی را واجب عینی می‌کرد، در زمان حاضر که وقوع اقتصاد مقاومتی ضرورت و اولویت کشور است، هرچند تفاوت‌هایی دارد، اما در لزوم حرکت جهادی آن هیچ شکی نیست.
شیخی ادامه می‌دهد: برای افزایش سرعت و رسیدن به اهداف مطلوب، پس از مرحله آسیب‌شناسی شرایط موجود، به سرعت باید گروه‌هایی شبیه جهاد سازندگی در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان تعریف شوند که بتوانند نسبت به ترمیم بخش‌های آسیب‌دیده اقتصادی اقدام کنند. چنین گروه‌هایی که می‌توانند از نخبگان، جوانان و دانش‌آموختگان هر حوزه تخصصی باشند، به‌صورت جهادی در بخش‌های مختلف کشور ساماندهی شده و با تزریق به‌موقع نقدینگی و قرار گرفتن ابزار و لوازم مورد نیاز برای به سرعت چرخاندن چرخ اقتصادی کشور تلاش می‌کنند.
وی تصریح می‌کند: معتقدم هنوز هم مهم‌ترین حوزه اقتصادی کشور همان حوزه کشاورزی است که باید با حرکت جهادی مورد بازیافت و بازمهندسی قرار گیرد. دانش‌آموختگان کشاورزی که اکنون زیر نظر سازمان نظام مهندسی قرار دارند، به‌عنوان نخبگان این حوزه باید شناسایی شده و در قالب گروه‌های ارائه خدمات مشاوره‌ای وارد روستاها شده و با در اختیار داشتن امکانات نظیر مکانیزاسیون، خطوط اعتباری خرید بذر مناسب و استفاده از پژوهش‌های تحقیقاتی، تکنولوژی روز را به داخل روستاها برده و برای افزایش تولید متناسب با خشکسالی و اقلیم برنامه‌ریزی کنند. چنین مهمی همان جهاد سازندگی است که در اقتصاد مقاومتی بازخوانی خواهد شد.
شایان ذکر است که هفته آینده همایشی تحت عنوان «اقتصاد سیاسی؛ از انفعال تا اقتدار» برگزار خواهد شد. یکی از محورهای این همایش بررسی تجربه های موفق مانند صنعت موشکی، نانو، جهاد کشاورزی و... و شکوفایی آنه در اوج تحریم و با تکیه به ظرفیتهای درونی اقتصاد ایران است. همایش مذکور در 26 خرداد ماه در محل سالن همایشهای صدا و سیما برگزار خواهد شد.
