در اکثر درگیری‌های نظامی، نخستین و آسیب‌پذیرترین بخش‌های اقتصادی کشورها، حوزه انرژی و زیرساخت‌های تأمین سوخت هستند. اختلال در انتقال سوخت، قطع برق، سهمیه‌بندی اضطراری یا حتی هجوم مردم برای پر کردن باک خودروها، معمولاً واکنش‌هایی طبیعی در شرایط تنش هستند.اما در جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، تنها در روزهای نخست جنگ، صف های پمپ بنزین مشاهده شد و سایر اتفاقات رخ نداد.نه قطعی گسترده برق رخ داد، نه حملات سایبری به تأسیسات نفتی یا نیروگاهی موفق بود، و نه اضطرابی در سطح عمومی احساس شد. این سطح از تاب‌آوری انرژی در شرایط جنگی، نه‌تنها بی‌سابقه، بلکه برای بسیاری از ناظران منطقه‌ای، قابل پیش‌بینی نبود.
پایداری کامل عرضه سوخت
بر اساس داده‌های شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، در بازه ۲۲ خرداد تا ۳ تیر ۱۴۰۴، میانگین توزیع بنزین در سراسر کشور بدون کاهش و بدون تغییر در برنامه‌ریزی‌ها ادامه یافت. در کلان‌شهرهایی مانند تهران، اصفهان، مشهد و تبریز، هیچ گزارشی از اختلال در پمپ‌بنزین‌ها یا کمبود عرضه ثبت نشد.همچنین سامانه سهمیه سوخت در سراسر کشور بدون اختلال سایبری یا فنی خاصی به کار خود ادامه داد. حتی مراکز جایگاه‌دار بخش خصوصی نیز اعلام کردند که توزیع سوخت با آرامش، بدون شایعه، بدون ازدحام، و با ثبات کامل انجام شده است.
خاموشی نصف شد
در همین دوره، توان تولید برق کشور نیز حتی در ساعات اوج مصرف (۱۹ الی ۲۲) پایدار بود. بررسی‌های انجام‌شده در پایگاه داده شرکت توانیر نشان می‌دهد که میانگین خاموشی روزانه در سطح کشور، از ۱۶ دقیقه در خرداد ۱۴۰۳ به حدود ۸ دقیقه در خرداد ۱۴۰۴ کاهش یافت. در واقع، به‌رغم وقوع درگیری، خاموشی‌ها نصف شد.
در شرایط جنگی آماده‌ترین بودیم
یکی از مدیران صنف جایگاه‌داران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس گفت: رزمایش سایبری و فنی زیادی قبل از این بحران انجام شده بود. وقتی اخطار حمله سایبری در روز سوم جنگ آمد، ما ۳۵ ثانیه زودتر از زمان مقرر، سوئیچ‌های اصلی رو ایزوله کردیم. هیچ حمله‌ای موفق نبود. سامانه‌ها پایدار موندند و ذخیره‌سازی‌ها جواب دادند.وی ادامه داد: در توزیع بنزین، اصلاً نیاز به حالت اضطراری نشد. حجم تقاضا ثابت ماند، از طریق سامانه‌ها و گزارش‌های لحظه‌ای جایگاه‌ها را پایش کردیم و حتی یک نقطه بحران‌زا گزارش نشد.
چرا این بار انرژی تاب آورد؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد سه دلیل کلیدی برای تاب‌آوری انرژی کشور در جنگ ۱۲ روزه وحود دارد:۱. زیرساخت‌ها از پیش تقویت شده بودنددر دو سال اخیر، پروژه‌های امنیت سایبری وزارت نیرو، ایجاد پدافند غیرعامل در پالایشگاه‌ها، و ارتقای انبارهای استراتژیک بنزین و گازوئیل، تاب‌آوری عملیاتی کشور را به‌شدت افزایش دادند.برخی گزارش‌ها حاکی از افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی سوخت اضطراری به ۲۵ روز در مراکز شهری حکایت دارد.۲. سناریوهای عملیاتی از پیش تمرین شده بوداز اواخر سال ۱۴۰۲، نهادهای عملیاتی انرژی با هدف مقابله با جنگ ترکیبی، سناریوهایی برای قطع ناگهانی برق، حمله سایبری یا اختلال در خطوط انتقال آماده کرده بودند. این آمادگی از جنس کاغذی نبود، بلکه در رزمایش‌ها تمرین شده بود.۳. مدیریت هماهنگ رسانه و اطلاع‌رسانی عمومییکی از عوامل اصلی جلوگیری از «هجوم روانی» مردم، اطلاع‌رسانی منظم، شفاف و دقیق وزارت نفت و نیرو در همان ساعات اولیه جنگ بود.
وارد مرحله تاب‌آوری ساختاری شده‌ایم
محمد صادقی، مارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس درباره اینکه در شرایط جنگی، چطور شد که حتی یک شایعه درباره کمبود بنزین یا خاموشی گسترده شکل نگرفت؟ گفت: چون دولت از موضع ضعف دفاع نکرد، بلکه از موضع اقتدار اطلاع‌رسانی کرد. ما معمولاً عادت داشتیم بحران را انکار کنیم، اما این‌بار وزارتخانه‌ها پذیرفتند که درگیری هست و به‌جای پنهان‌کاری، عملکرد واقعی را نشان دادند. این برای مردم آرامش‌آور بود.این کارشناس اقتصادی ادامه داد: عملکرد حوزه انرژی در این جنگ تحمیلی موفق بوده و آن را نشانه‌ای از بلوغ زیرساختی و بلوغ حاکمیتی می‌دانم. مخصوصاً در حوزه برق، کاهش خاموشی به‌رغم بحران، واقعاً یک نقطه عطف است. این یعنی ما از مرحله واکنش غریزی عبور کردیم و وارد مرحله تاب‌آوری ساختاری شده‌ایم. با دنبال‌کردن صفحه اقتصادی خبرگزاری فارس در جریان آخرین تحولات اقتصادی ایران و جهان قرار بگیرید.
فارس
