به گزارش «نود اقتصادی» وزارت تعاونی در جوابیه‌ای نوشت: در پاسخ به مطلب منتشره با عنوان : "مدیرکل سابق مطالعات رفاه اجتماعی وزارت تعاون:۵۷ درصد از جمعیت ایران سوءتغذیه دارند و کالری لازم را دریافت نمی‌کنند" مورخ 19/04/1402 توضیحات این وزارتخانه به شرح زیر ارسال می گردد. مقتضی است برابر قانون مطبوعات اقدام مقتضی به عمل آورند .
موضوع سوءتغذیه از جمله موضوعات مورد مناقشه در حوزه سیاست‌گذاری رفاه اجتماعی است. گاهاً آماری ارائه می‌شود که درصد بالایی از مردم دچار سوءتغذیه هستند یا حداقل کالری مورد نیاز بدن (2100 کیلوکالری) را دریافت نمی‌کنند، اما آیا این بدان معناست که همه آنها دچار فقر شدید بوده و یا از گرسنگی رنج می‌برند؟ در این خصوص باید تعاریف مفاهیمی چون سوءتغذیه، فقر شدید و گرسنگی مرور شود تا از سوء برداشت و خلط مباحث جلوگیری شود.
از نظر سازمان بهداشت جهانی سوءتغذیه به معنای دریافت ناکافی، بیش از حد ، یا عدم تعادل در دریافت انرژی و یا مواد مغذی در یک فرد است که سه وضعیت ممکن را به وجود می‌آورد:
دریافت ناکافی مواد غذایی که منجر به کم‌وزنی و کوتاهی قد نسبت به سن می‌شود؛
دریافت ناکافی یا بیش از حد ریزمغذی‌ها (مواد معدنی و ویتامین‌های اساسی)؛
چاقی و اضافه وزن که منجر به بیماری‌هایی همچون بیماری‌های قلبی، عروقی، دیابت و برخی از اقسام سرطان می‌شود.
بنابراین در وهله اول، سوءتغذیه یک مسئله بهداشتی ـ اجتماعی است که فقط بخشی از آن می‌تواند ناشی از عدم دریافت کالری مورد نیاز بدن باشد و اقسام دیگری از آن هم وجود دارند که در اثر دریافت بیش از حد کالری یا عدم رعایت ترکیب مناسب سبد غذایی به وجود می‌آیند.
از سویی فقر شدید بدین معناست؛ اگر سرپرست خانوار همه درآمد خود را صرف تأمین مواد غذایی کند و همچنان نتواند حداقل کالری مطلوب برای داشتن یک زندگی سالم را فراهم کند. به این ترتیب، می‌توان گفت که این گروه از افراد، دچار سوءتغذیه (عدم دریافت میزان مناسب کالری و مواد مغذی) هستند و در معرض گرسنگی هستند، که تعداد آنها در سال 1400 مطابق با داده‌های هزینه و درآمد خانوار، حدود 1 میلیون و 200 هزار نفر است.
موسسه بین‌المللی کانسرن ورلدواید شاخص جهانی گرسنگی را بر پایه چهار مولفه تعریف کرده است که عبارتند از: درصدی از جمعیت که به کالری کافی دسترسی ندارند، درصد کودکان زیر پنج سال که وزنی کمتر از حد معمول دارند، درصد کودکان زیر پنج سال که قدی کمتر از حد معمول دارند و درصد کودکانی که قبل از پنج سالگی می‌میرند. بر اساس گزارش سال 2022 این موسسه، ایران با نمره 6.5 در میان 49 کشوری است که از نظر شاخص گرسنگی وضعیت سبز یا مطلوب دارند و از میان 125 کشور، رتبه 29 را به خود اختصاص می‌دهد.
آمارهای مرتبط با سوءتغذیه کودکان صفر تا شش سال نیز در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان تجمیع و سالانه رصد می‌شود؛ مطابق با این آمار در سال 1400 تنها 4 درصد از کودکان صفر تا شش سال در کشور دچار سوءتغذیه بوده، که نمودار ذیل پراکندگی سوءتغذیه کودکان را در دهک‌های گوناگون نمایش می‌دهد:
*لازم به ذکر است که در حال حاضر، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اجرای طرح‌هایی همچون اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی یا حمایت نقدی و غیرنقدی از کودکان مبتلا به سوءتغذیه در حال مبارزه با مسئله فقر شدید و سوءتغذیه در کشور می‌باشد.
درخصوص سوءتغذیه کودکان، بطور خلاصه، چهار عامل اصلی در بروز سوء تغذیه کودکان نقش دارند که عبارتند از فقر، نبود مواد غذایی در محل، ناآگاهی‌های تغذیه‌ای و ابتلا به بیماری‌ها. بنابراین برای بهبود وضع تغذیه کودکان باید در زمینه 4 عامل اساسی شامل درآمد، دسترسی به غذا، فرهنگ و سواد تغذیه‌ای و دسترسی به خدمات بهداشتی و کنترل بیماری‌ها راهکارهای مختلف بطور هماهنگ به مورد اجرا گذاشته شود. درآمد خانوار یکی از مهمترین عوامل موثر در انتخاب و خرید غذا است. از سوی دیگر وجود مواد غذایی در منطقه و دسترسی داشتن خانوار به مواد غذایی، آگاهی و دانش تغذیه ای خانوار بخصوص مـــادر که با توجه به باورها و عادات غذایی، مواد غذایی مورد نیاز را با در نظر گرفتن قیمت و بودجه ای که در دسترس دارد خریداری نموده و مطابق با سلیقه و آموخته‌هایش سفره خانواده را شکل می دهد، حائز اهمیت است. دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی برای پیشگیری و درمان به موقع بیماری به ویژه بیماری‌های شایع کودکان (اسهال و عفونت‌های تنفسی) و سالم‌سازی محیط برای جلوگیری از آلودگی‌های انگلی، حمایت تغذیه‌ای کودکان دچار سوءتغذیه در خانوارهای نیازمند، تقویت و توسعه برنامه‌های مکمل‌یاری، تقویت برنامه ترویج تغذیه با شیرمادر وتغذیه تکمیلی، فقرزدایی واشتغال‌زایی و جلب همکاری همه جانبه بخش‌های ذیربط از دیگر عوامل عمده بهبود وضع تغذیه کودکان و مادران باردار و شیرده نیازمند به شمار می‌رود که برنامه ارائه کمک معیشت به خانواده کودکان نیازمند غیر تحت پوشش مبتلاء به سوءتغذیه تا حد زیادی موارد فوق‌الذکر را پوشش می‌دهد.
لذا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نسبت به این موضوع بی تفاوت نبوده و برنامه ارائه کمک معیشت به کودکان 6 تا 59 ماهه مبتلا به سوءتغذیه را در دستور کار دارد. این برنامه با همکاری وزارتخانه های تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و نیز سازمان برنامه و بودجه کشور اجرا خواهد شد.
پرداخت سرانه بن کارت تعریف شده برای تامین سبد غذایی مشتمل بر اقلام مورد تایید وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی به میزان 1200 کیلو کالری برای 140.000 کودک واجد شرایط دهک‌های یک الی هفت درآمدی پس از استحقاق سنجی از طریق سوئیچ رفاهی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی انجام خواهد شد و تن‌سنجی کودکان و روند بهبود آنها هر 6 ماه یکبار توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام و نتیجه به وزارت تعاون، کار و رفاه منعکس خواهد شد.
نکته حائز اهمیت آن است که سوءتغذیه ـ به معنای کمبود دریافت مواد مغذی و کالری مورد نیاز بدن ـ در اثر عوامل گوناگونی ایجاد می‌شود. در کنار عامل اقتصادی که عامل تعیین‌کننده است، بسیاری از عوامل فرهنگی و اجتماعی نیز در این امر موثر هستند. نوع رژیم غذایی، فرهنگ غذایی جامعه و تنوع مواد غذایی که در دسترس افراد هستند از جمله این عوامل می‌باشند. به عنوان مثال ممکن است بسیاری از افراد برای تناسب اندام یا جلوگیری از بروز بیماری‌های مختلف، رژیم بگیرند و میزان کالری دریافتی آنان در طول روز کمتر از 2100 کیلوکالری باشد. یا به بیان دیگر، عدم تامین 2100 کیلوکالری در این افراد انتخابی و خودخواست بوده؛ نه بر پایه عدم تمکین مالی خانوار. همچنین ترکیب سبد غذایی در مناطق مختلف کشور بر اساس فرهنگ و آداب و رسوم هر منطقه نیز در انتخاب‌های افراد تأثیرگذار است. از سوی دیگر، سوءتغذیه می‌تواند ناشی از عدم آگاهی و آموزش ناکافی افراد باشد که برای کاهش آن باید آموزش تغذیه در سطح عمومی انجام بگیرد. داده‌های هزینه و درآمد خانوار مرکز آمار ایران که معمولاً آمارهای مصرف کالری از این منبع استخراج می‌شود، این گونه ملاحظات را در نظر نگرفته و صرفاً میزان کالری دریافتی جامعه را ارائه می‌دهند.
بنابراین شایسته است، آمار مربوط به افراد دارای سوءتغذیه بر اساس شاخص‌های بهداشتی (مانند کمبود وزن یا کوتاهی قد نسبت به سن و...) سنجیده و اعلام شود.
