به گزارش «نود اقتصادی»، به دلیل آغاز کرونا از ماههای پایانی سال 1398 و با نزدیک شدن موعد سررسید چکهایی که قبل از کرونا صادر شده بودند، احتمال برگشت این چکها بالا رفته بود؛ زیرا با شروع کرونا، اغلب صاحبان کسب و کار دچار مشکل شدند و به علت رکود ایجاد شده در بازار، توانایی پرداخت مبلغ چکها را در موعد مقرر نداشتند.
با توجه به آمار بالای نسبت تعداد و ارزش چکهای برگشتی به مبادلهشده در سال 1396 که به ترتیب برابر با 15درصد و 23درصد شده بود، اهمیت اصلاح قانون چک در سال 1397 در جهت کاهش این آمار، بیش از پیش نمایان میشود؛ لازم به ذکر است که تاثیرات مثبت اصلاح قانون چک در سال 1397، از ابتدای شیوع کرونا نیز قابل توجه است.
آمار چکهای برگشتی از آغاز کرونا
چنانکه آمار بانک مرکزی نشان میدهد، اگر همچنان روند برگشت چک در ادامه روند سال 1396 میبود، از 133.9 میلیون فقره چک به ارزش 2915.2 هزار میلیارد تومان که از ابتدای اسفند 1398 تا انتهای خرداد 1400 مبادله شده، میبایست 20 میلیون فقره چک به ارزش 670.5 هزار میلیارد تومان برگشت میخورد.
با این حال آمار چکهای برگشتی از ابتدای اسفند 1398 تا انتهای خرداد 1400 برابر با 13 میلیون فقره چک به ارزش 333.7 هزار میلیارد تومان است. بنابراین اصلاح قانون چک در سال 1397 موجب شد تا از شروع کرونا تا خرداد ماه 1400، چکهای برگشتی به اندازه 7 میلیون فقره چک به ارزش 336.8 هزار میلیارد تومان، کم شود.
در شکل زیر، نسبت تعداد و ارزش چکهای برگشتی به مبادلهشده از اسفند 1398 تا خرداد 1400 به تفکیک ماه آورده شده است.
بهروز محبی نجم آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در مورد تاثیر قانون جدید چک بر فضای اقتصادی کشور گفت: قانون جدید چک، ازجمله قوانین پیشرو و به روز اقتصادی است که در صورت اجرای کامل، زمینه‌ساز رونق فضای کسب و کار میشود و در همین مدت که از اجرای قانون جدید چک می‌گذرد شاهد کاهش چکهای برگشتی و تخلفات مربوط به چک بوده‌ایم.
این تاثیرات قانون جدید چک بر کاهش آمار چکهای برگشتی، به علت نوآوریهایی است که در قانون پیش بینی شده است. بنابراین این نوآوریهای قانون جدید چک، با افزایش نظارت بر فرایند صدور چک، موجب افزایش اعتبار چکهای صادرشده گردید.
نوآوریهای قانون جدید چک برای کاهش چکهای برگشتی
با الزامی شدن ثبت و تائید اطلاعات چک در سامانه صیاد بانک مرکزی، از این پس اگر صادرکننده چک، سابقه صدور چک بلامحل و چک برگشتی رفع سوءاثر نشده داشته باشد، اجازه صدور چک جدید توسط سامانه به او داده نخواهد شد. همچنین با تمرکز صدور دسته چک در بانک مرکزی، افراد معسر و ورشکسته نیز نمیتوانند دسته چک دریافت کنند و چک صادر کنند.
از طرف دیگر، قانون جدید چک از طریق ایجاد شرایط تقارن اطلاعاتی بین صادرکننده و گیرنده چک، امکان بررسی سوابق صادرکننده را برای گیرنده فراهم میکند. بنابراین از طریق تقارن اطلاعاتی ایجادشده، گیرنده چک میتواند بررسی کند که آیا صادرکننده، سابقه چک برگشتی رفع سوء اثر نشده دارد یا خیر.
علاوه بر این، گیرنده چک میتواند سقف اعتباری صادرکننده را نیز مشاهده کند تا با بررسی تعداد چکهای صادرشده و مقایسه تفاوت ارزش چکهای در گردش و سقف اعتباری در نظر گرفته شده برای صادرکننده، ریسک معامله و پذیرش چک را کاهش دهد.
بنابراین، ایجاد امکان دسترسی همه افراد به سامانه صیاد بانک مرکزی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا ارائه خدماتی که به آنها اشاره شد، نیازمند ثبت و تائید اطلاعات چک در سامانه صیاد بانک مرکزی است.
از این رو حسن نوروزی، نایب رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در رابطه با لزوم ایجاد امکان دسترسی به سامانه صیاد برای همه افراد گفت: بانکها باید شرایط ثبت و تائید اطلاعات چک در سامانه صیاد را برای مردم تسهیل کنند و امکان دسترسی همه مردم را به سامانه صیاد مهیا کنند.
ایجاد امکان ثبت و تائید اطلاعات چک به وسیله پیامک و خودپرداز
از جمله مشکلات برخی از صاحبان کسب و کار که امکان انجام معامله با چک را برایشان سختتر کرده، عدم دسترسی به گوشی هوشمند و اینترنت است. این مشکل هرچند خیلی گسترده و فراگیر نیست اما لازم است تا برای این دسته از افراد نیز راهکاری در نظر گرفته شود تا بتوانند از چک در معاملاتشان بهره ببرند. از جمله این راهکارها، امکان ثبت و تائید اطلاعات چک از طریق پیامک و خودپرداز است.
مهدی طغیانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در مورد لزوم اتصال خودپرداز به سامانه صیاد جهت ثبت و تائید اطلاعات چک بیان کرد: برای رفع مشکل مناطق محروم در خصوص ثبت و تائید اطلاعات چک، اتصال خودپردازها به سامانه صیاد موثر است و باید صورت بگیرد. علی رغم اینکه مشکل ثبت و تائید چک در مناطق محروم وجود دارد، اما شاید درصد کمی از فعالین اقتصادی کشور هستند که به اینترنت دسترسی ندارند یا از مبادلات مالی از طریق بستر نقل و انتقالات الکترونیکی بی بهرهاند.
اقدام مثبت بانک مرکزی در جهت حل مشکل ثبت و تائید چک
همانطور که گفته شد، استفاده از پیامک برای ثبت و تائید چک، یکی از راهکارهای موثر در جهت کاهش مشکلات مردم است. به گفته روابط عمومی بانک مرکزی، به زودی خدمات ثبت، تائید، انتقال و استعلام چک به صورت پیامکی و با همکاری سازمان فناوری اطلاعات، از طریق سرشماره 4040701701 به مشتریان فاقد گوشی هوشمند ارائه خواهد شد.
بنابراین باید دید که بانک مرکزی، استفاده از پیامک جهت ثبت و تائید چک که در حل مشکل مردم بسیار موثر و تاثیرگذار است را چه زمانی در اختیار مردم قرار میدهد.
