به گزارش «نود اقتصادی»، نشست قرآنیان منادیان نور و امید با محوریت گفتمان امید و‌ باور به توان مردم و‌ تواصی به حق و‌ صبر، شنبه شب ۱۸ اردیبهشت‌ماه، با حضور حجج اسلام والمسلمین سیدمهدی خاموشی، رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه؛ حمید محمدی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی و محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی و جمعی از مدیران، فعالان و پیشکسوتان عرصه قرآنی در یادمان شهدای هفتاد و تن(مجتمع سرچشمه تهران) برگزار شد.

در حاشیه این نشست مراسم رونمایی از کتاب «سیاستگذاری قرآنی؛ مبتنی بر دیدگاه های مقام معظم رهبری» که به همت مرکز مرکز مطالعات راهبردی سازمان دارالقرآن الکریم نگارش یافته است نیز برگزار گردید.

در ادامه گفتگویی با نویسنده کتاب، حجت الاسلام و المسلمین رحمانی داریم.

چرا سازمان دارالقرآن الکریم مستقلاً به موضوع سیاستگذاری قرآنی از دیدگاه رهبر معظم انقلاب پرداخته است؟ آیا در این خصوص پژوهش های جدی انجام نگرفته بود؟

بسم الله الرحمن الرحیم. حقیقت مطلب این است که در خصوص جمع بندی بیانات مقام معظم رهبری (حفظه الله) در موضوع قرآن تا کنون پژوهش ها و مکتوبات فراوانی منتشر شده است که بسیار قابل استفاده و بهره برداری برای نخبگان و فعالین قرآنی و همچنین آحاد جامعه هستند اما اثر فوق - چنانچه از عنوانش نیز پیدا است – به دنبال یک زاویه نگاه منحصر به فرد در این خصوص بوده که از این منظر تا کنون پژوهش جامعی منتشر نشده است. در حقیقت مزیت نسبی این اثر را می توان در چند بخش خلاصه نمود:

این اثر یک برداشت راهبردی از اندیشه های معظم له در موضوع توسعه و تعمیق معارف و فرهنگ قرآنی در جامعه است بدین معنا بیانات تفسیری ایشان در دستور کار نگارنده نبوده و صرفاً از زاویه نگاه سیاستگذاری فرهنگی، گزاره هایی مورد توجه قرار گرفته است که مخاطب آن مدیران و نخبگان قرآنی بوده و به منظور ترویج قرآن از معظم له بیان شده است. لذا کتاب سیاستگذاری قرآنی یک اثر خاص برای لایه مدیران قرآنی کشور است که فرآیند سیاستگذاری و تصمیم سازی آنها را مبتنی بر اندیشه های مقام معظم رهبری (حفظه الله) تنظیم نماید.

مزیت دوم این اثر، توجه جدی به موضوع روش پژوهش و پرهیز از نگاه قشری به بیانات بوده است. به این معنا مبتنی بر روش های پژوهش کیفی، نهایتاً یک الگوی کاربردی و کلان در حوزه سیاستگذاری قرآنی ارائه شده است. متاسفانه بسیاری از آثار با وجود فحص و نمایه زنی مناسب، اما تکلیف مخاطب را مشخص ننموده و نظریه خاص یا الگوی ذهنی صاحب نظر را انتقال نمی دهد. لذا از ویژگی های جدی این اثر، ارائه یک الگوی نظری به همراه مستندات آن در حوزه سیاستگذاری قرآنی است.

با عنایت به این موارد می توان ادعا نمود که اثر فوق یک اثر بدیع در موضوع قرآنی بوده و برای مدیران و نخبگان قرآنی کشور، زاویه نگاه نوینی را ارائه می کند. در این کتاب به «الگوی تصوری معظم له از قرآن»، «مبانی سیاستگذاری قرآنی در جامعه»، «سیاست ها و اصول حاکم بر برنامه های قرآنی»،« راهبردهای تعمیق و گسترش قرآن»، «نسبت یابی برنامه های قرآنی»، «تحلیل محیطی از جامعه قرآنی»، «چشم انداز فعالیت های قرآنی» و ... پرداخته شده است.

با توجه به پژوهش صورت گرفته، معظم له چشم انداز فعالیت های قرآنی در جامعه را چه می دانند؟

از دیدگاه ایشان چشم انداز فعالیت های قرآنی که همان تبلوری از قله کنش های قرآنی در جامعه است، حاکمیت قرآن در کلیه شئون انسانی و حکومت قرآنی است. عدم عمل حاکمیتی به قرآن به معنای تضییع قرآن بوده و لذاست که در برخی کشورهای اسلامی با وجود پرداخت جدی به ظواهر قرآنی، اما حقیقت قرآن مغفول مانده و به معنای حقیقی کلمه قرآن تضییع گشته است.

از دیدگاه ایشان قرآنی شدن جامعه، فقط به معنای پرداختن به ظواهر قرآن و تلاوت آیات و امثال آن نیست بلکه حاکمیت قرآن در جامعه به معنای آمیخته شدن ملت با قرآن، عمل به آن و معرفت یافتن به قرآن به صورت کامل است. البته عمومیت تلاوت و انس با قرآن یکی از ویژگی های حکومت قرآنی می باشد اما نباید در این مرحله ایستاد و افق ما بسیار بالاتر از آن است.

از دیدگاه ایشان شکاف بین حکومت قرآنی از زمان رژیم پهلوی تا کنون روز به روز در حال کاسته شدن است و انقلاب اسلامی یک فرصت جدی برای تحقق حکومت قرآنی و احیاء آن است. 

مهمترین راهبردهای قرآنی در جامعه از دیدگاه رهبر معظم انقلاب چیست؟

بررسی ها نشان می دهد که ایشان پنج راهبرد عمده را در راستای گسترش معارف قرآنی در جامعه بیان نموده اند:

۱. راهبرد گفتمان سازی: به عقیده ایشان مفاهیم عمیق قرآنی برای تحقق خود در جامعه ابتدائاً باید جزو بینات افکار جامعه اسلامی قرار گیرند و باید کاری کرد که این مفاهیم برای جامعه، مفاهیمی قطعی و روشن باشند. تمام این نشست ها و تلاوت ها و حفظ ها و ... همگی مقدمه ای هستند برای ایجاد آن فهم و درک عمومی در جامعه. وظیفه گفتمان سازی در جامعه نیز در گام اول معطوف به نخبگان و خواص است و آنها می توانند جامعه را به سمت نجات و قرآنی شدن هدایت کنند.

۲. راهبرد الگوسازی: از روش های جدی که ایشان در حوزه گسترش قرآن در بدنه اجتماعی مردمی استفاده می کنند روش الگویی است. رهبر معظم انقلاب در گام اول در دیدارهای مختلف خود با اقشار جامعه تلاش می کنند که برجستگان و قله های قرآنی متناسب با آن مخاطب را بدان ها معرفی نمایند. در گام بعد از فعالین قرآنی در جامعه توقع دارند که نقش الگویی برای مردم را از طریق «کونوا دُعاةَ النّاسِ بِغَیرِ اَلسِنَتِکُم» ایفا کنند.

۳. راهبرد فرهنگ سازی جمعی: مقام معظم رهبری (حفظ الله) یکی از لوازم تحقق حکومت قرآنی را آماده سازی جمعی مردم جهت پذیرش قرآن بر قلوب از طریق گسترش ولایت عرضی می دانند به این معنا که یک به هم پیوستگی و اتصال بین آحاد مردم در راستای اندیشه قرآنی شکل گیرد. ولایت بین مومنین لازمه ی حکومت الهی و تسلط الهی است و یکی از لوازم جدی حکمروایی آیات قرآن در جامعه است.

۴. راهبرد عینیت بخشی علمی به قرآن: گسترش پژوهش های عمیق قرآنی و تولید علوم انسانی اسلامی از دیگر راهبردهای جدی ایشان برای عینیت بخشی به قرآن در بطن جامعه است. قرآن این ظرفیت را دارد که ساحت اندیشه ونظر و ساحت علوم انسانی را دچار تحول ژرف و عمیقی گرداند.

۵. راهبرد فضاسازی قرآنی: ایجاد فضاهای قرآنی در جامعه از طریق گسترش برنامه های ظاهری قرآن از راهبردهای دیگر ایشان می باشد. به عقیده معظم له برنامه های قرآنی مانند تلاوت صرفاً برای سرگرمی و هنرنمایی نیست بلکه وسیله ای برای دست یابی به فضای قرآنی در جامعه است.

نکته پایانی...
مقام معظم رهبری(حفظه الله) مسئولیت گسترش قرآن را وظیفه تک تک آحاد جامعه دانسته و معتقدند که همه ما در مقابل اسلام و انقلاب بدهکار و مسئول می باشیم. هر یک از ما می بایست ببینیم که در عرصه گسترش عمل و معرفت قرآنی در جامعه و پیرامون خود چه نقشی را می توانیم ایفا کنیم. بدین منظور ایشان برخی برنامه ها و ایده های قرآنی را نیز مورد توجه جدی قرار می دهند؛ برنامه هایی از قبیل جلسه تفسیر در مساجد، محافل خانگی قرآن، تشویق نوجوانان به حفظ آیات قرآن و برگزاری جلسات روضه قرآنی از این برنامه ها می باشند. به عقیده ایشان هر یک از آحاد جامعه می بایست با تعمل با خویشتن، با تعامل با افراد خانواده، با تعامل با افراد محیط کار، افراد اجتماع و حتی سایر مسلمین جهان نقش خود را در گسترش روح قرآنی در جامعه ایفا کند. امیدوارم که به برکت همین ماه مبارک، خداوند توفیق خدمت به قرآن و گسترش معارف آن را در جامعه بیش از پیش به ما عطا نموده و ما را از خادمین قرآن قرار دهد.