«نود اقتصادی»- مجید حیدری- چتر بیمه تامین اجتماعی برای بافندگان فرش دستباف در کشور هر روز کوچکتر و رقابت فرشبافان برای قرار گرفتن در زیر پوشش این سازمان بیمه‌ای، تنگتر و فشرده تر میشود.
مرکز ملی فرش ایران گزارش داده که با گذشت هشت سال از آغاز اجرایی شدن طرح بیمه قالیبافان، تنها 320 هزار نفر قالیباف، در سطح کشور یعنی معادل یک سوم از فعالان این عرصه زیر پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته اند.
شکی نیست که از تعداد قالیبافان فرش دستباف در مدت زمان چهارسال، یعنی به فاصله سالهای 92 تا 96 دستکم 160 هزار نفر کاسته شده چرا که تعداد افراد بیمه شده تا پایان سال 92 حدود 480 هزار نفر بوده است.
با توجه به خروج پرتعداد اما بی سروصدای بافندگان فرش از پوشش بیمه تامین اجتماعی، این پرسش به صورت جدی مطرح شده که آیا سیاست دولت در توسعه حمایت بیمه ای اقشار ضعیف جامعه رو به شکست است؟
حسن روحانی رئیس جمهوری گفته که بهداشت و گسترش بیمه روستاییان در اولویت‌های دولت بوده و اظهار داشته در سفری که به مقر سازمان ملل متحد داشتم بسیاری از سران کشورهایی که با بنده ملاقات داشتند از جمله سران کشورهای اروپایی، سوال می‌کردند که چطور ایران در ساماندهی موضوع مهم سلامت در کشور موفق شده، حال آنکه آنها، سالهاست که در این زمینه تلاش می‌کنند اما هنوز موفقیتی به دست نیاورده‌اند.
به نظر میرسد به کار بردن واژه موفقیت از ناحیه رئیس جمهوری در موضوع ساماندهی سلامت، بیشتر متمرکز بر بیمه سلامت همگانی بوده تا توسعه بیمه تامین اجتماعی، چرا که تمرکز بر نحوه بیمه کردن قالیبافان، تجربه ای متفاوت را به دست داده به نحوی که به نظر میرسد در دولت تدبیر و امید، لااقل میل به توسعه بیمه گری برای قالیبافان روندی به شدت نزولی داشته تا صعودی.
بیمه قالیبافان فرش دستباف، از دیماه سال ٨٩ و با مصوبه مجلس شورای اسلامی کلید خورد؛این گروه از بیمه شده گان تنها ٧ درصد از حق بیمه را پرداخت کرده و 23 درصد مابقی هم توسط دولت وازمحل هدفمندی یارانه ها پرداخت می شود.
هرچند که معلوم نیست دولت توانسته به صورت کامل سهم خود را بابت قالیبافان به تامین اجتماعی بپردازد یا خیر؟
درحال حاضر،مرجع شناسایی و معرفی قالیبافان به سازمان تامین اجتماعی،وزارت صنعت،معدن و تجارت ومرکز ملی فرش ایران است.
همان دو مرجعی که با گذشت هشت سال از اجرایی شدن طرح بیمه روستاییان قالیباف،هنوز هم ازگردآوری آماری روشن و واضح از تعداد کل فعالان فرش دستباف کشور ناتوان بوده اند.
تا اینجای کار، مبنای آمارهای اعلامی، بیشتر با محوریت افراد بیمه شده نزدسازمان تامین اجتماعی بوده تا کل افراد فعال در صنعت فرش دستباف.!
برآورد میشود دستکم دو میلیون نفر قالیباف فرش دستباف درکشور فعال باشندکه از این تعداد ٨٧ درصد قالیباف و ١٣ درصد هم شاغلان صنایع دستی به شمار می آیند.
واقعیت این است که دربررسی تجربه سال های گذشته، مشخص شده، با اجرایی شدن طرح بیمه قالیبافان از سال 89 بدین سو، این طرح در دوسه سال ابتدایی، به هیچ روی مشکلی نداشته.
ناگفته پیداست که شکاف میان تحت پوشش قرارگرفتن قشرآسیب پذیر قالیباف سراسرکشور وسازمان تامین اجتماعی در چهار سال اخیریعنی در میانه دولت تدبیر وامید دهان باز کرده است.
اما مشکل اصلی در کوچکتر شدن چتر بیمه تامین اجتماعی برای قالیبافان سراسر کشور در کجاست؟
از زمان اجرایی شدن طرح بیمه قالیبافان ، قرار بر این بودکه ظرف مدت 10 سال یعنی تا سال 99 دستکم دو میلیون نفرازفعالان عرصه قالیباف تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گیرند، حال آنکه با گذشت هشت سال از اجرایی شدن این طرح، تنها 320 هزار نفر توانسته اند مشمول این طرح به شمار آیند.
"حمیدکارگر" رئیس مرکز ملی فرش ایران، گفته که یک هزار و 74 میلیارد تومان اعتبار برای تحت پوشش قرار دادن 500 هزار نفر قالیباف در سراسرکشور نیاز است و به صراحت اذعان داشته که درسال‌های ابتدایی اجرای این طرح ، اعتبار کافی از طرف دولت مصوب،پیشنهاد و مورد تصویب مجلس شورای اسلامی قرار می گرفتکه این اعتبار جوابگوی متقاضیان آن موقع بوده و ادامه داده است که درسال های بعد،اعتبارات جوابگوی متقاضیان نبوده و به دلیل اینکه این اعتبار هم افزایش نیافته،تا اکنون مشکل بیمه قالیبافان فرش پا برجا مانده است.!
تردیدی باقی نمانده که دولت تدبیر و امید با همه تلاش خود نتوانسته گام مهمی در بیمه کردن قالیبافان سراسرکشور بردارد.
به ویژه آنکه در حال حاضر دو برابر افرادی که تحت پوشش بیمه قالیبافی قرار گرفته‌اند، متقاضی وجود داشته که با کمبود اعتبارات، طرح بیمه آنها به بن بست کشیده شده.
عبدالله بهرامی، مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی تولیدکنندگان فرش دستباف گفته که سازمان تامین اجتماعی قالیبافان جدید را بیمه نمی کند و در ادامه گفتگوی خود با«نود اقتصادی» از واقعیتی تلخ تر پرده برداشته و افزوده که به دلیل بیمه نشدن قالیبافان، صنعتگران این عرصه به مرور از قالیبافی مهاجرت کرده و تغییر شغل هم داده اند.
به گفته وی، دولت درپرداخت اعتبارات ویژه طرح بیمه قالیبافان ناتوان بوده که به مرور تعداد بیمه شدگان قالیباف رو به کاهش گذارده است.
گفته میشود که رقم مصوب دولت برای بیمه قالیبافان در سالجاری 720 میلیارد تومان بوده، رقمی که به نظر میرسد در حین تخصیص هم به مراتب کاهش خواهد یافت، همچون تجربه سال های قبل.
ادامه این روند در آینده، فعالان بیشتری از صنعت فرش دستباف ایران را با ابهام و سردرگمی مواجه خواهد ساخت، صنعتی که روزگاری صادرات فرش آن از عدد نیم میلیارد دلار پیش گرفته بود که با همه تلاش فعلی دست اندرکاران امر، رقم صادرات فرش سر بر آستان 350 میلیون دلار ساییده است.
صنعت فرش دستباف ایران به مرور در حلقه انزوا گرفتار آمده، اگر سیاست دولت در حمایت از فعالان این عرصه به همین منوال باقی بماند، نمی‌توان آینده‌ای شفاف برای قالیبافان و صنعت فرش کشور تصور کرد، صنعتی که تاریخچه آن، به بلندای تاریخ است.
