برای پیشگیری از بیماری های ناشی از آلودگی هوا، باید تلاش کنیم تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض هوای آلوده اجتناب کنیم و یا با خرید دستگاه تصفیه هوا و روش های دیگر، راهی برای تصفیه کردن هوای آلوده در محیطی که در آن کار یا زندگی می کنیم پیدا کنیم.
در ادامه خواهیم گفت آلودگی هوا باعث چه بیماری هایی میشود یا علائم کدام بیماری ها را تشدید می کند.
1. بیماریهای تنفسی
آسم
وقتی صحبت از بیماریهای آلودگی هوا می شود، آسم اولین چیزی است که به ذهنمان می رسد. آلودگی هوا، به‌ویژه ذرات معلق و گازهایی مانند ازن و دی‌اکسید نیتروژن، باعث تحریک راه‌های هوایی و تشدید حملات آسمی میشود. این عوامل التهابی می‌توانند مخاط ریه‌ها را ضخیم‌تر کرده و موجب دشواری در تنفس شوند، به خصوص در کودکان و سالمندان.
برونشیت مزمن
ذرات معلق کوچک و گازهای سمی می‌توانند به پوشش داخلی برونش‌ها آسیب رسانده و باعث التهاب مزمن شوند. این التهاب باعث تنگی مجاری تنفسی، تولید مخاط بیش از حد و تشدید مشکلات تنفسی میشود.
ذات‌الریه
آلودگی هوا از طریق ضعیف کردن سیستم ایمنی بدن و تحریک عفونت‌های باکتریایی و ویروسی، خطر ابتلا به ذات‌الریه را افزایش می‌دهد. ذرات معلق به عمق ریه‌ها نفوذ کرده و تنفس را دشوارتر می‌کنند.
سرطان ریه
مواد سرطان‌زا در آلودگی هوا مانند بنزن و هیدروکربن‌های معطر می‌توانند سلول‌های ریه را تخریب و جهش‌های ژنتیکی ایجاد کنند. این عوامل خطر ابتلا به سرطان ریه را، به‌ویژه در افراد غیرسیگاری، به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهند.
2. بیماریهای قلبی‌عروقی
%20(2)_files/image004.jpg)
ایسکمیک قلب یا بیماری عروق کرونر
آلودگی هوا باعث التهاب و آسیب به دیواره‌های عروق خونی میشود که این امر منجر به تنگی عروق و کاهش خون‌رسانی به قلب می‌گردد. این شرایط خطر سکته قلبی را افزایش داده و می‌تواند عوارض جدی برای سلامتی به همراه داشته باشد.
هیپرتروفی بطن قلب
قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آلودگی هوا منجر به افزایش فشار خون میشود که باعث ضخیم شدن دیواره‌های بطن قلب و کاهش توانایی پمپاژ خون می‌گردد. این عارضه می‌تواند به نارسایی قلبی منجر شود.
سکته مغزی
ذرات معلق و گازهای آلاینده با تحریک لخته شدن خون و التهاب سیستم عروقی، خطر انسداد رگ‌های مغزی را افزایش می‌دهند. این فرآیند یکی از عوامل اصلی سکته مغزی در جوامع شهری با هوای آلوده است.
3. اختلالات عصبی
آلزایمر
آلودگی هوا با نفوذ ذرات بسیار ریز به مغز از طریق جریان خون یا سیستم بویایی، باعث التهاب مزمن و تخریب سلول‌های مغزی میشود. این آسیب‌ها یکی از دلایل پیشرفت بیماری آلزایمر به خصوص در سالمندان است.
پارکینسون
آلاینده‌های موجود در هوا، از جمله فلزات سنگین و ترکیبات شیمیایی، باعث استرس اکسیداتیو در مغز شده و سلول‌های تولیدکننده دوپامین را تخریب می‌کنند. این آسیب‌ها منجر به تشدید علائم پارکینسون می‌شوند.
اختلالات روانی
کاهش کیفیت اکسیژن‌رسانی به مغز و استرس ناشی از هوای آلوده، خطر افسردگی، اضطراب و مشکلات روانی را افزایش می‌دهد. همچنین، این عوامل بر عملکرد شناختی تأثیر گذاشته و باعث کاهش تمرکز و حافظه می‌شوند.
4. مشکلات تولیدمثل و رشد
رشد جنین و کم‌وزنی نوزاد
آلودگی هوا از طریق انتقال ذرات معلق و مواد سمی به جفت، به جنین آسیب می‌رساند. این مسئله می‌تواند منجر به کاهش رشد داخل رحمی و تولد نوزاد با وزن کم شود.
اوتیسم
مواجهه مادران با آلاینده‌ها در دوران بارداری با افزایش التهاب و آسیب به سیستم عصبی جنین همراه است. این شرایط یکی از عوامل افزایش خطر اختلالات عصبی-رشدی مانند اتیسم است.
5. بیماریهای چشمی
رتینوپاتی
ذرات معلق و گازهای آلاینده باعث ایجاد استرس اکسیداتیو در شبکیه چشم می‌شوند. این شرایط می‌تواند به آسیب شبکیه، تاری دید و در موارد پیشرفته‌تر، از دست دادن بینایی منجر شود.
6. بیماریهای ایمنی و آلرژی
آلرژی
مواد شیمیایی موجود در هوا، از جمله ترکیبات آلی فرار، باعث تحریک سیستم ایمنی شده و واکنش‌های آلرژیک مانند عطسه، خارش و آبریزش بینی را افزایش می‌دهند.
بیماریهای عفونی
آلودگی هوا باعث کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونت‌ها میشود. این وضعیت به ویژه در کودکان و سالمندان منجر به افزایش بیماریهای عفونی می‌گردد.
7. بیماریهای عمومی و علائم شایع
سردرد
قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا، به دلیل کاهش اکسیژن خون و تحریک پایانه‌های عصبی، می‌تواند باعث سردردهای مداوم و افزایش استرس شود.
مسمومیت
گازهایی مانند مونوکسید کربن در هوای آلوده، با کاهش توانایی خون در حمل اکسیژن، می‌توانند منجر به علائم مسمومیت مانند سرگیجه، ضعف و حتی مرگ شوند.
8. علائم تنفسی عمومی
کاهش عملکرد ریه
ذرات معلق کوچک و گازهای آلاینده، ظرفیت ریه‌ها را در جذب اکسیژن کاهش داده و باعث احساس خستگی و تنگی نفس می‌شوند.
سرفه و تحریک راه‌های هوایی
آلاینده‌ها با تحریک مخاط و ایجاد التهاب در راه‌های هوایی، باعث سرفه‌های مزمن و تحریک شدید می‌شوند.
برای پیشگیری از بیماری های ناشی از آلودگی هوا چه کنیم؟
در ادامه چند راهکار معرفی می کنیم:
- اجتناب از فضاهای آلوده: در روزهای با آلودگی هوا بالا، از خروج غیرضروری از خانه خودداری کنید. همچنین در مکان‌های پر تردد و پر سر و صدا مانند خیابان‌های شلوغ، بهتر است از ماسک‌های مخصوص استفاده کنید.
- استفاده از دستگاه‌های تصفیه هوا: در خانه یا محل کار، از دستگاه‌های تصفیه هوا با فیلتر HEPA و کربن فعال استفاده کنید تا کیفیت هوا را بهبود ببخشید. دستگاه تصفیه هوا هون لند یکی از بهترین ها است.
- تقویت سیستم ایمنی بدن: داشتن رژیم غذایی سالم، مصرف ویتامین‌های C و E، و نوشیدن آب کافی می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی و مقاومت در برابر اثرات آلودگی هوا کمک کند.
- تهویه مناسب: به طور منظم پنجره‌ها و درها را باز کنید و فضای داخلی را تهویه کنید تا از تجمع آلودگی‌های داخلی جلوگیری شود.
- هنگام آلودگی هوا، فعالیت‌های ورزشی یا سایر فعالیت‌های فیزیکی در فضای باز را در ساعات پایانی روز یا صبح زود انجام دهید که آلودگی هوا در کمترین میزان خود است.
