به گزارش «نود اقتصادی» به نقل از روابط‌عمومی مرکز، یک‌صد و پنجاه و نهمین نشست علمی – تخصصی مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری، با عنوان "نقش هیدروژن در آینده اقتصاد انرژی ایران" برگزار شد. در این نشست حسین خواجه‌پور؛ عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف به عنوان مدیر علمی نشست و همچنین محمّدعلی مصطفائی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و رئیس هیات مدیره شرکت دانش‌بنیان آتیه‌پردازان شریف و زهراسادات عادل‌برخوردار؛ عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی مکانیک و انرژی دانشگاه شهید بهشتی و عمّار میرزایی؛ دبیر هسته فنّاوری هیدروژن گروه مپنا به‌عنوان سخنرانان در این نشست به ایراد نقطه‌نظرات خود پرداختند.
در ابتدای نشست، حسین خواجه‌پور؛ عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف به عنوان مدیر علمی، در مورد اینکه چرا ضرورت دارد که به مسئله هیدروژن بپردازیم و هیدروژن چه نقش مهمی می‌تواند در آینده اقتصاد انرژی ایران داشته باشد گفت: از سال ۱۹۷۰ بحران انرژی در جهان اتفاق افتاد و کشورهای درحال‌توسعه وابستگی زیادی به سوخت‌های فسیلی پیدا کردند و تأمین آن پر هزینه شد و این نقطه شروع حرکتی به نام "گذار انرژی" بود. بعدها که محدودیت‌های محیط زیستی هم جدی‌تر شد یک هم افزایی در این انگیزه‌ها رخ داد و در سطح جهان تلاش‌ها برای گذار از سوخت‌های فسیلی و حرکت به سمت سیستم‌های انرژی متنوع‌تر و غیروابسته به سوخت‌های فسیلی و همچنین سازگار با محیط‌زیست سریع‌تر شد.
وی ادامه داد: چه بخواهم چه نخواهیم گذار انرژی در سطح جهان اتفاق افتاده و در دنیا دنبال می‌شود و این موضوع بر چهار محور اصلی برقی‌سازی، توسعه انرژی تجدیدپذیر، بهینه‌سازی انرژی و کاهش تقاضای انرژی و احتساب هیدروژن به عنوان یک حامل انرژی استوار است.
خواجه‌پور افزود: برای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر ما نیاز داریم که حتماً به سمت سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی حرکت کنیم. یکی از عواملی که حرکت به سمت اقتصاد هیدروژنی و توسعه سیستم‌های مبتنی بر هیدروژن را تشدید کرده همین موضوع ذخیره‌سازی انرژیهای تجدیدپذیر است.
عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف در ادامه گفت: هیدروژن در حال ایجاد یک دوره گذار در صنعت است. هیدروژن سبز یا هیدروژن آبی گزینه‌هایی هستند که به ما کمک میکنند تا سوخت‌های سنتی را کنار بگذاریم و بدین ترتیب انتشار گازهای گلخانهای کاهش یابد. به این نوع سوخت‌ها، سوخت‌های الکتریکی یا سوخت‌های سبز گفته می‌شود که مبتنی بر هیدروژن سبز تولید می‌شوند.
وی خاطرنشان کرد: توسعه فناوری به سمت هیدروژن سبز در حال حرکت است. اگر هیدروژن به یکی از منابع اصلی تأمین انرژی تبدیل شود، نیاز به تغییرات چشمگیر در زیرساخت‌های فعلی وجود ندارد، چون سوخت‌های تولید شده از هیدروژن را میتوان به شبکه گاز سراسری تزریق کرد. همین موضوع منجر شده که استقبال جهانی به سمت هیدروژن رخ بدهد.
حسین خواجه‌پور در انتهای سخنان خود گفت: بسته به محدودیت‌ها و ظرفیت‌های کشورمان، ما باید در دو حوزه به هیدروژن توجه داشته باشیم، اول اینکه بدانیم ما چه مقدار می‌توانیم از هیدروژن استفاده کنیم، شاید نفت و گاز ما در آینده فروش نداشته باشد؛ اما اگر بتوانیم هیدروژن پاکی تولید کنیم، این هیدروژن در آینده حتماً مشتری دارد و جایگاه خوب و قیمت بالایی در جهان خواهد داشت. مورد دوم که باید به آن توجه کنیم شناسایی فناوری‌های گلوگاهی است که ما باید در آنها خودکفا شویم و بتوانیم کشور را به یک مزیت نسبی در عرضه هیدروژن برای مصارف داخلی و نقش‌آفرینی در سیستم آینده انرژی جهان برسانیم.
در ادامه نشست، محمّدعلی مصطفائی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و رئیس هیات مدیره شرکت دانش‌بنیان آتیه‌پردازان شریف، گفت: بحث بنده در مورد موضوع هیدروژن بحث فناوری و تکنولوژی هیدروژن است. مهم‌ترین کاربردی که هیدروژن امروزه دارد استفاده از هیدروژن به عنوان سوخت است و آن چیزی که قرار است در دنیا تحول ایجاد کند استفاده از هیدروژن به عنوان سوخت است.
وی ادامه داد: مشوق‌های اسناد بالادستی، توسعه فناوری‌های مرتبط و مصرف هیدروژن توسط مصرف‌کننده‌ها سه بعد بسیار مهم اقتصاد هیدروژن است. این سه موضوع از موارد بسیار مهمی است که در تولید هیدروژن حتماً باید به آنها توجه کرد.
مصطفائی افزود: مواردی از جمله تولید، انتقال و ذخیره‌سازی سه ضلع مهم شکل‌گیری اقتصاد هیدروژنی است. ریفورمینگ گاز طبیعی و الکترولیز آب دو روش مهم در تولید هیدروژن هستند.
در ادامه نشست، زهراسادات عادل‌برخوردار؛ عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی مکانیک و انرژی دانشگاه شهید بهشتی، در ابتدای سخنان خود به بررسی دورنمایی از عرضه و تقاضای هیدروژن در کشورهای جهان تا سال ۲۰۵۰ پرداخت و گفت: در تقاضای هیدروژن یک ناهمگونی در کشورهای جهان بین تقاضای هیدروژن و فناوری‌های لازم برای تولید هیدروژن دیده می‌شود؛ به عنوان مثال در مورد کشوری مثل ژاپن که هرچند تقاضای هیدروژن در آن بالا نیست اما در فناوری تولید هیدروژن در سطح بالایی قرار دارد. در عرضه هیدروژن سبز باز هم ژاپن و همچنین کشورهای اروپایی در مقیاس جهانی در حال افزایش توان تولید هیدروژن و گسترش فناوری در این حوزه هستند.
وی در مورد استراتژی توسعه هیدروژن در ایران نیز گفت: ابتدا باید ملزومات استراتژی توسعه هیدروژن در ایران را مشخص کنیم که چه انتظاری از توسعه هیدروژن در کشور داریم؟ آیا قصد ما از توسعه هیدروژن در ایران امنیت انرژی است یا برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای است و یا برای درآمدزایی؟ که باید عرض کنم چشم‌انداز توسعه صنعت هیدروژن در ایران، رسیدن به هدف کاهش انتشار و اقتصاد مقاومتی و تاب‌آوری است.
زهراسادات عادل‌برخوردار در ادامه افزود: توسعه صنعت هیدروژن مزایایی نیز دارد که مواردی از جمله امنیت انرژی، کاهش انتشار سیستم عرضه و تقاضای انرژی، اشتغال دانش‌بنیان، تولید قطعات اسمبلی و راه‌اندازی، توسعه صادرات هیدروژن و فناوری‌های مرتبط از جمله این مزایا است. علاوه بر این، مواردی از جمله آب شیرین، منابع انرژی پایان‌پذیر، کانی‌های فلزی، منابع مالی و سرمایه‌ای و نیروی کار متخصص و دانش فنی از ملزومات توسعه صنعت هیدروژن به شمار می‌رود.
عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی مکانیک و انرژی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه خاطرنشان کرد: اگر بخواهم به برخی از نتایج حاصل از تولید و استفاده از هیدروژن اشاره کنم باید بگویم؛ کمیابی آب مانع جدی بر سر راه تولید و توسعه هیدروژن سبز است و استفاده از پسماند و فاضلاب برای تولید سوخت‌های زیستی دارای اولویت‌اند و همچنین استفاده از هیدروژن در صنایع مانند فولاد به عنوان ماده واسطه دارای اولویت بوده و پیل سوختی دارای اولویت پایین در بخش حمل‌ونقل است.
در ادامه این نشست، عمّار میرزایی؛ دبیر هسته فنّاوری هیدروژن گروه مپنا، در مورد اهمیت هیدروژن و نقش آن در آینده اقتصاد ایران، گفت: بعد از شکل‌گیری انقلاب صنعتی انتشار کربن در جو کره زمین در حال افزایش است و این باعث شده که کشورهای دنیا به فکر استفاده از سوخت‌های جایگزین مثل هیدروژن باشند. کشورهایی مثل چین و هند از جمله کشورهایی هستند که تولید کربن بیشتری نسبت به سایر کشورها دارند.
وی در ادامه گفت: ما هم اکنون در دوران گذار انرژی هستیم؛ یعنی باید عادت‌هایی که در گذشته در مورد مصرف انرژی وجود داشت را فراموش کرده و روش جدید را در مصرف انرژی در پیش بگیریم. یکی از مزایایی که هیدروژن و مصرف هیدروژن دارد موضوع ذخیره‌سازی و استفاده از آن در مواقع ضروری است که برای ذخیره‌سازی هیدروژن از روش‌های مختلفی میتوان استفاده کرد.
دبیر هسته فنّاوری هیدروژن گروه مپنا در ادامه خاطرنشان کرد: هیدروژن هم اکنون در صنایع نفت و گاز و به‌ویژه در احیای صنایع فولاد در حال استفاده است، اما آن چیزی که در نحوه استفاده از هیدروژن مورد توجه قرار دارد فناوری لازم برای استفاده از هیدروژن در صنایع مختلف است. به عنوان مثال استفاده از هیدروژن در صنایع فولادی به الزامات متفاوتی از استفاده هیدروژن در صنایع نفت و گاز احتیاج دارد.
در انتهای نشست، کارشناسان و صاحب‌نظرانی که به صورت حضوری و مجازی در نشست شرکت داشتند به بیان نقطه‌نظرات و سؤالات خود پرداختند.
شایان‌ذکر است این نشست روز سه‌شنبه ۱ اسفندماه ۱۴۰۲، به‌صورت حضوری و مجازی و با مشارکت دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی، دانشگاه‌ها، اندیشکده‌ها و مراکز پژوهشی کشور در سالن دکتر عظیمی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری برگزار شد.
