به گزارش «نود اقتصادی» به نقل از خبرنگار ایبِنا؛ در دولت سیزدهم، تسهیل فرآیند دریافت تسهیلات از شبکه بانکی با محوریت اعتبارسنجی به جای سازوکار وثیقه گذاری از اولویت های بانک مرکزی است. نظام اعتبارسنجی باعث می شود تا متقاضیان وام از بانک ها، در یک فرآیند سیستمی با توجه به سابقه بازپرداخت تسهیلات به شبکه بانکی، رتبه بندی شوند تا در نهایت وام خود را در یک چارچوب مشخصی دریافت کنند. این سازوکار باعث می شود تا مشتریان خوش حساب و بدحساب در روند دریافت تسهیلات، تفکیک شوند و آن دسته مشتریان خوش حساب در اولویت دریافت وام قرار بگیرند.
در این میان؛ با توجه به رویکرد سیاست گذار در جهت اصلاح نظام وثیقه‌گیری و استفاده از اعتبارسنجی به جای رویه گذشته، ضرورت بهره مندی از سازوکاری مشخص برای رتبه بندی اعتباری مشتریان نظام بانکی احساس شده است. در این راستا با رضا قاسم‌پور مدیرعامل شرکت مشاوره رتبه بندی اعتباری ایران گفتگویی داشتیم تا از آخرین اقدامات این شرکت در جهت رتبه بندی اعتباری متقاضیان تسهیلات و مشتریان بانکی جویا شویم. قاسم پور معتقد است در راستای بهبود ارائه خدمات و پشتیبانی مناسب از مدل امتیاز اعتباری جدید، طی چند ماه اخیر اقدامات مناسبی درخصوص تامین زیرساخت‌های سخت افزاری و شبکه شرکت صورت پذیرفت. مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید:
امتیاز اعتباری و نحوه محاسبه آن چگونه است؟
امتیاز اعتباری، معیاری است مبتنی بر داده که برای محاسبه ریسک اعتباری اشخاص بکار می‌رود. این امتیاز با استفاده از متغیر‌های رفتاری فرد نظیر بازپرداخت اقساط، چک برگشتی و ... در تلاش است تا احتمال عدم ایفای تعهدات و یا عدم بازپرداخت اقساط توسط شخص را اندازه گیری نماید.
آیا امتیاز اعتباری تنها مبتنی بر داده‌های بانکی بوده و از این طریق محاسبه می‌شود؟
تاکنون امتیاز اعتباری اشخاص صرفاً براساس داده‌های محدودی از شبکه بانکی استخراج می‌شد. اما درحال حاضر در تلاش هستیم تا با ایجاد تنوع در داده‌ها و افزایش سطح پوشش اطلاعات از اشخاص، امتیاز اعتباری را با مدل و رویکردی نوین به منظور افزایش دقت پیش‌بینی و ضریب پوششی بالاتر از وضعیت فعلی، در جامعه ارائه نماییم.
به ضریب پوشش بالاتر درخصوص امتیاز اعتباری اشاره فرمودید، چه چشم‌اندازی را در این رابطه متصور هستید و آیا شاهد بهبود در این بخش خواهیم بود؟
مدل جدید امتیاز اعتباری با رویکردی نوین و ضریب پوشش بالا در بهار سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری خواهد رسید. درحال حاضر رویکرد امتیاز اعتباری تنها براساس داده‌های سنتی یعنی اطلاعات تسهیلات بانکی اشخاص بنا نهاده شده است این در حالی است که امروزه در بسیاری از کشور‌های توسعه یافته از داده‌های غیربانکی یا اصطلاحاً جایگزین در محاسبه امتیاز اعتباری استفاده می‌شود. این موضوع علاوه بر ارائه‌ی ارزیابی کامل‌تری از اشخاص، منجر به این خواهد شد تا اشخاص بیشتری در جامعه دارای امتیاز اعتباری گردند و بعضاً در برخی از کشور‌ها ضریب پوشش امتیاز اعتباری به بالای ۹۵ درصد نیز رسیده است.
نقش سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف و به صورت خاص و مشخص وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی ج. ا. ا را در این خصوص چگونه ارزیابی می‌نمایید.
براساس برنامه‌ریزی انجام شده، مقرر گردید تا شاخص‌های مورد استفاده در مدل امتیاز اعتباری از ۲۰ شاخص به ۲۴۸ شاخص افزایش یابد و با حمایت وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی ج. ا. ا اقلام اطلاعات متنوعی شامل اطلاعات تسهیلات و تعهدات بانکی، چک، کارت اعتباری، اطلاعات مالیاتی و گمرک، بیمه، اطلاعات قضایی و محکومیت‌های اشخاص، اطلاعات واردات و صادرات و بازرگانی اشخاص، جرایم راهنمایی و رانندگی، اطلاعات مرتبط با کسب و کار‌های فعال در حوزه فروش اقساطی (نظیر لندتک‌ها و BNPL ها)، قبوض سازمان‌های خدماتی نظیر آب، برق، گاز و تلفن و همچنین اپراتور‌های تلفن همراه در حال جمع‌آوری است. خوشبختانه با حمایت بانک مرکزی ج. ا. ا و وزارت امور اقتصادی و دارایی بخشی از این اطلاعات جمع‌آوری گردید و نسخه اول مدل امتیاز اعتباری در حال نهایی‌سازی می‌باشد و قصد داریم در بهار سال ۱۴۰۲ از نسخه اول مدل مزبور رونمایی نماییم.
به عنوان سوال آخر با توجه به اهمیت بکار گیری رویکرد‌های نوین در مدلسازی، چه اقدامات توسعه‌ای دراین خصوص انجام شده است؟
شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران از آبان ماه سال ۱۴۰۱ اقدام به تقویت تیم مدلسازی خود از طریق جذب نیرو‌های متخصص و با دانش فنی و همچنین همکاری با مشاوران ایرانی با دانش بین‌المللی و اساتید مطرح در کشور نموده است. در این رابطه مطالعات بسیار گسترده‌ای از مدل‌های بکار گرفته شده در شرکت‌های مطرح بین‌المللی نظیر فیکو، ونتیج، اکسپریان، اکویفکس، شوفا و... صورت پذیرفته و پروژه مدلسازی شرکت به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است تا از چند روش مطرح مبتنی بر هوش مصنوعی در ساخت مدل استفاده شود و بهترین روش از میان آن‌ها انتخاب گردد. همچنین تمهیدات لازم به منظور استفاده از اطلاعات جایگزین با هدف افزایش ضریب پوشش امتیاز اعتباری در نظر گرفته شده است. این موضوع به صورت ویژه درخصوص افرادی اهمیت دارد که تا کنون هیچ گونه سابقه دریافت تسهیلات در شبکه بانکی نداشته‌اند و یا جزء قشر جوان جامعه محسوب می‌گردند تا بتوانند از این پس از طریق این رویکرد نوین دارای امتیاز اعتباری شوند. در ساخت مدل امتیاز اعتباری جدید ضمن حفظ ویژگی توضیح پذیری (که یکی از الزامات مدلسازی اعتباری در سطح ملی است) تلاش می‌شود تا دو فاکتور دقت و پوشش، از افزایش چشمگیری نسبت به مدل موجود برخوردار باشد. از سویی دیگر در راستای بهبود ارائه خدمات و پشتیبانی مناسب از مدل امتیاز اعتباری جدید، طی چند ماه اخیر اقدامات مناسبی درخصوص تامین زیرساخت‌های سخت افزاری و شبکه شرکت صورت پذیرفت.
