به گزارش «نود اقتصادی»، مرتضی عزتی استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس اظهار داشت: میزان چکهای برگشتی در دوره اخیر کاهش پیدا کرده است در این اتفاق هم عوامل اقتصادی نقش داشته اند و همه عوامل اجرایی و عوامل قضایی.
وی بیان کرد: در بحث اقتصادی باید اذعان کرد که در دوره اخیر تعدادی از فعالان از بازار خارج شده‌اند؛ در واقع شرایط به گونه‌ای شد که فعالان اقتصادی که ناتوان تر بودند از بازار بیرون رفتند چرا که مشکل اقتصادی داشتند و نمی توانستند در شرایط سخت به کار خود ادامه دهند و درآمد خوب کسب کنند، در نتیجه تحت فشاری که به آنها وارد شد از چرخه بازار خارج شدند.
استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس افزود: این موضوع به آن معناست که فعالان قوی‌تر در بازار باقی ماندند؛ طبیعی است که افراد توانمند زمانی که چک می‌کشند کمتر چکهایشان برگشت میخورد. پس نکته اول در بحث اقتصادی چکهای برگشتی خروج دسته‌ای از معامله‌گران و باقی ماندن دسته قوی‌تر بود.
وی ادامه داد: نکته دوم در بحث اقتصادی کاهش معاملات چکی مدت‌دار نسبت به معاملات چکی به روز و نقدی است. خیلی از فروشندگان به علت نوسانات قیمتی که در بازار هست تمایل دارند که قراردادشان را به سرعت قطعی کنند. حتی خریداران نیز چنین تمایلی دارند از آنجا که چنین گرایشی وجود دارد با سرعت زیادی پول پرداخت و قرارداد قطعی می‌شود.
مرتضی عزتی بیان کرد: بنابراین اگر چکی هم صادر شود چک به روز است و معاملات حالت نقدی دارد و فوری برداشت انجام می‌گیرد؛ استفاده از چک مدت دار که خاصیت پیش بینی در پس استفاده از آن وجود داشت کمتر به کار می رود و معاملات غیر نقدی با چک کاهش پیدا کرده است. در واقع وقتی شما معامله به روز بیشتری انجام می دهید از یک طرف می توانید چک برگشتی کمتری داشته باشید و همزمان مبادلات چکی افزایش پیدا کند.
وی اظهار کرد: در واقع واضح است که تحقق قراردادها منوط به دریافت مبلغ چک است؛ زمانی قرارداد منعقد می‌شود که چک داده شده وصول شود. در نتیجه چک صادر کننده به سرعت دریافت می‌شود تا قرارداد قطعی شود و همین موضوع از عوامل اقتصادی است که می‌تواند زمینه‌ساز کاهش چک های برگشتی باشد. شما چک را دریافت می کنید به سرعت به بانک می روید از پاس شدن آن اطمینان کسب می‌کنید و قرارداد منعقد می شود.
این استاد اقتصاد در ادامه گفت: احتمال برگشت چک های روزانه بسیار کمتر از چکهای مدت دار است، چرا که انجام معامله وابسته به پاس شدن آنهاست. از طرف دیگر زمانی که فروش ها به صورت نقدی و به روز شود احتمال دارد که چک های بیشتری صادر شود و معاملات حالت نقدی و کوتاه مدت دارد، بده بستان به صورت چک نیز بیشتر می‌شود، چرا که معاملات مدت دار و سنگین به بخش‌های خرد تقسیم می‌شوند؛ البته این تنها دلیل برای افزایش چک های صادره نیست و عامل مهم دیگری نیز وجود دارد که باید به آن بپردازیم. در دوره‌های اخیر تراکنش‌های مالی با کارت محدود شده است و این یکی از موضوعاتی است که به طور قطع می تواند صدور چک را افزایش دهد.
وی بیان داشت: پرداخت‌های نقدی بانک ها نیز محدود شده است بانک ها پول کمتری به افراد می‌دهند. چنین مسائلی موجب می شود که افراد از ابزار چک برای کارهای خود بیشتر استفاده کنند که در افزایش تعداد چک های صادر شده نقش دارد.
مرتضی عزتی افزود: در گذشته افراد در برخی موارد پول نقد از بانک دریافت و به دیگری پرداخت می‌کردند؛ در حال حاضر بانک‌ها بسیار کمتر پول نقد به افراد می دهند. در چنین شرایطی چاره‌ای برای فرد نیست که حتی برای پرداخت پول به دیگران بعضا حتی پول‌های کم، از چک استفاده کند. زمانی که درصد این پرداخت‌های نقدی افزایش پیدا کند، درصد چکهای برگشتی نیز کاهش پیدا می‌کند.
استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس در پایان افزود: به عنوان مثال فرض بگیرید که کارفرمایی بخواهد به کارگر خود دو میلیون تومان پول پرداخت کند؛ او در شرایط فعلی از چک نسبت به پول نقد بیشتر استفاده می‌کند. تعداد چکهای مبادله‌ای در دوره‌های اخیر به دلیل همین محدود شدن تراکنش های مالی بعضا افزایش پیدا کرده و از طرف دیگر، برای اینکه وصول این چک معمولا انجام می‌گیرد، درصد چکهای برگشتی نیز کاهش پیدا می‌کند. از طرف دیگر چکهای مدت دار کمتری صادر شود که تعداد زیادی از چکهای برگشتی نیز مربوط به همین نوع چک است. در نتیجه می‌توانیم بگوییم کاهش صدور چک های مدت دار خود می تواند دلیلی بر کاهش تعداد چکهای برگشتی باشد.
